تاثیر سلنیوم و اسید هیومیک بر رشد، عملکرد، برخی صفات فیزیولوژیک و قدرت آنتی اکسیدانی سیر خوراکی

نقش عنصر سلنیوم در سلامت انسان و پیشگیری از برخی بیماری ها به اثبات رسیده است و سیر خوراکی به عنوان یک گیاه تجمع دهنده-ی سلنیوم می تواند به منظور غنی سازی این عنصر در اولویت قرار گیرد. مقادیر بالای سلنیوم حتی در گیاهانی مانند سیر نیز سمیت داشته و موجب اختلال در رشد گیاه و تنش می شود. استفاده از مواد هیومیکی علاوه بر افزایش رشد ریشه و جذب مواد غذایی به عنوان یک ماده آنتی استرس می تواند تا اندازه زیادی تنش ناشی از تغذیه سلنیوم را تعدیل کرده و کاهش در عملکرد ناشی از آن را جبران نماید. در این پژوهش، به منظور مطالعه اثر سلنیوم و هیومیک اسید بر عملکرد و ارزش غذایی سیر خوراکی آزمایشی در دو سال متوالی به صورت فاکتوریل با دو فاکتور سلنیوم و هیومیک اسید در منطقه تیرتاش مازندران انجام شد. سلنیوم به غلظت های: صفر، 10، 20 و 30 میلی گرم در لیتر و هیومیک اسید به غلظت های صفر، 10 و 20 کیلوگرم در هکتار مورد استفاده قرار گرفتند. با توجه به نتایج حاصله از دو سال آزمایش متوالی تیمار se10h20 از نظر عملکرد دارای برتری نسبت به سایر تیمارهای مورد آزمایش بوده است. تیمار سلنیوم موجب کاهش رنگیزه های فتوسنتزی و کارتنوئیدها شد. حداکثر فعالیت آنزیم پراکسیداز در تیمار se30h0 بوده است. غلظت 30 میلی گرم در -لیتر سلنیوم موجب افزایش معنی دار فعالیت آنزیم کاتالاز گردید. میزان گوگرد کل و آلیسین نتایج مشابهی را نشان داد و هر دو صفت در تیمار se 0h20 حداکثر مقدار را داشتند. همچنین همبستگی منفی بین غلظت سلنیوم بکار رفته و میزان آلیسین بدست آمد. به طور خلاصه بررسی اثر متقابل دو تیمار هیومیک اسید و سلنیوم بیانگر آن است که غلظت های پایین سلنیوم (10 میلی گرم در لیتر) به همراه میزان بالای هیومیک اسید (20 کیلوگرم در هکتار) علاوه بر افزایش معنی دار عملکرد و اجزای عملکرد، اثرات منفی سلنیوم و تنش حاصل از این عنصر بر گیاه سیر را کاهش می دهد. از دیگر سو کاهش میزان آلیسین و گوگرد –و احتمالا سایر ترکیبات ارگانوسولفور موجود در سیر- ناشی از محلول پاشی سلنیوم تا اندازه زیادی تعدیل می گردد. به نظر می رسد هیومیک اسید با افزایش جذب عناصر غذایی به ویژه گوگرد، از سمیت سلنیوم برای گیاه سیر بکاهد.