بررسی ویژه زبان سیاسی در تاریخ بیهقی

زبان یک پدیده ی اجتماعی است و به همین سبب با حوزه های مختلف، از جمله سیاست ارتباط تنگاتنگ داشته و در توصیف و تبیین آن نقش تعیین کننده ای دارد. کاربرد زبان در عرصه ی سیاسی، مستلزم ویژگی ها، واژه ها و قواعد خاص و متمایز از سایر زبان هاست که به آن «ویژه زبان سیاسی» می گویند. به عبارت دیگر، طرز خاص استفاده از زبان در زمینه ای مشخص را ویژه زبان می نامند. شرایط حوزه ی سیاست و قواعد حاکم بر آن ایجاب می کند که فرد زبانی با ویژگی ها و قواعد خاص برگزیند و بر اساس آن عمل کند. بنابراین، ویژه زبان سیاسی، کاربرد زبان در سیاست است. تاریخ بیهقی به عنوان یک اثر تاریخی-سیاسی، قابلیت های لازم برای بررسی از منظر ویژه زبان سیاسی را دارد و این پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مولّفه های ویژه زبان سیاسی در این اثر منثور پرداخته و آن را در دو بخش کلامی و غیر کلامی مورد بررسی قرار داده است. ارتباط کلامی دارای دو بخش گفتار و نوشتار است و هر دو، تحت تأثیر دو عامل سلطه و هم بستگی و زبان در خدمت اهداف سیاسی قرار دارند. در بررسی رابطه ی سلطه و همبستگی، سه موقعیت فراتر به فروتر، فروتر به فراتر و موازی مورد توجه قرار می گیرد. از این رهگذر، ماهیت استبدادی حکومت غزنوی و حضور اعیان و اشراف در مرکز قدرت، در رفتارهای زبانی سیاست مداران، مانند کاربرد ضمایر، شناسه ها، لحن و واژگان تفاوت های معناداری ایجاد می کند؛ چنان که نحوه ی کاربرد زبان متناسب با اهداف و اغراض سیاسی تغییر می کند و در خدمت اهداف سیاسی قرار می گیرد. ارتباط غیرکلامی در سیاست، بخش مهمی از مفاهیم سیاسی را به مخاطبان منتقل می نماید و در دو گروه صوتی و غیر صوتی نمودار می گردد. گروه صوتی در دو دسته ی لحن و سکوت پدیدار می شوند؛ اما گروه غیر صوتی که کاربرد و بسامد بیشتری دارد، به پنج دسته ی پوشش ظاهری، رنگ و تزیینات، تشریفات سیاسی، حرکات و اشارات اعضای بدن، کنش های سیاسی و مکان های سیاسی تقسیم می گردند.