تأثیر قرآن بر اشعار کاظم أزری بر اساس نظریه ترامتنیت ژرار ژنت

با نزول قرآن کریم مفاهیم و حکمت های نهفته در آیات آن، بر کلام عرب به ویژه شعر غلبه یافت، به گونه ای که برخی از اشعار آنچنان که در ادبیات مشهود است، آیینه ی تمام نمای الفاظ قرآنی و تفسیری از مفاهیم و معانی آن کتاب مقدس گشتند. وام گیری از قرآن در گذشته با عناوینی چون: اقتباس، تضمین، تلمیح و ...صورت می پذیرفت، ولی از سال 1996م بعد از طرح اصطلاح بینامتنیت توسط " ژولیا کریستوا" شکل نظریه ای مدون به خود گرفت و بعدها توسط ژرار ژنت توسعه پیدا کرد، وی روابط پیدا و پنهان یک متن با دیگر متن ها را با عنوان جدید (ترامتنیت) نام گذاری کرد که عبارت است از: بینامتنیت، پیرامتنیت، فرامتنیت، سرمتنیت و بیش متنیت. در همین راستا، شاعران و ادبای بسیاری، در ابعاد و حوزه های مختلفی از آیات و مضامینی قرآنی بهره گرفته اند، یکی از این حوزه ها، ادبیات شیعی است که از جمله شعرای آن شیخ کاظم ارزی است. شیخ کاظم أزری (1143- 1212ق) از جمله پیشگامان شعر عراق در دو سده ی اخیر می باشد، وی برای تعبیر از اندیشه های شعری خویش از منبع عظیم قرآن بهره می گیرد. وی از جمله شاعرانی است که در عصری آکنده از ظلم و ستم و تنش های فرقه ای و مذهبی زندگی می کرد. در باب مناظره و احتجاج با دشمنان و معاندان از رساترین براهین قرآنی استفاده می کند. با بررسی شعر أزری درمی یابیم که وی آگاهی بسیاری از مضامین و الفاظ قرآنی دارد چنانچه شاهد تاثیر بر اشعار وی هستیم. به طور کلی بهره گیری از قرآن در شعر أزری به شرح زیراست: بهره گیری از الفاظ و کلمات قرآنی که همان بینامتنیت واژگانی است، بیشترین حضور در شعر شاعر را داشته، و بهره گیری از مفهوم و مضمون آیات قرآنی نیز به دو صورت: بینامتنیت ضمنی و بیش متنیت خود را نشان داده است.