بررسی نقش گیاهان پوششی در کنترل علف های هرز در گاوزبان اروپایی و ریحان

به منظور بررسی نقش گیاهان پوششی بر کنترل علف های هرز مزارع گیاهان دارویی ریحان(borago officinalis l.) و گاوزبان اروپایی(ocimum basilicum l.) آزمایشی در سال 1392 در مزرعه آموزشی پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل استفاده از گیاهان پوششی ماش (vigna radiate l.)و شبدر ایرانی (trifolium resupinatum l.) به طور جداگانه در بین ردیف های ریحان، کاشت ماش و شبدر ایرانی به طور جداگانه در بین ردیف های گاوزبان اروپایی بود. علاوه بر این، به منظور بررسی کارایی گیاهان پوششی در کنترل علف های هرز، دو تیمار کشت خالص هر یک از گیاهان در شرایط وجین و عدم وجین علف های هرز نیز در هر تکرار در نظر گرفته شد. علف های هرز شناسایی شده غالب در مزرعه گاوپنبه (abutilon theophrasti l.)، دم روباهی (setaria glauca l.)، تاج خروس (amaranthus retroflexus l.) و قیاق (sorghum halepense l.) بودند. نتایج نشان داد که گیاه پوششی ماش در مقایسه با شبدر ایرانی در سرکوبی علف های هرز موفق تر بود و موجب کاهش بیشتر تراکم و زیست توده علف های هرز گردید. به طوری که تراکم و زیست توده علف های هرز را در ریحان و گاوزبان اروپایی در مرحله اول تا سوم نمونه برداری بین 50 تا 100 درصد کاهش داد. بیشترین عدد شاخص کلروفیل ریحان و گاوزبان اروپایی در لایه های بالایی و میانی کانوپی مربوط به کشت خالص در شرایط کنترل علف های هرز بود. توزیع عمودی شاخص کلروفیل شبدر تنها در همجواری با گاوزبان اروپایی تحت تاثیر قرار گرفت. بین لایه های مختلف ماش در حضور ریحان و گاوزبان اروپایی اختلاف چندانی مشاهده نشد. به طور کلی، شاخص کلروفیل گاوزبان اروپایی در حضور علف های هرز و گیاهان پوششی در مقایسه با ریحان با کاهش چشمگیری مواجه شد. توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک ریحان فقط در تیمار وجین علف های هرز در هر سه لایه حفظ شد و ریحان در شرایط حذف رقابت با علف های هرز از توانایی بالاتری در حفظ ماده خشک خود در لایه های مختلف کانوپی در مقایسه با شرایط حضور گیاهان پوششی برخوردار بود. همچنین در این مطالعه حفظ سطح برگ و ماده خشک در هر سه لایه کانوپی گاوزبان اروپایی فقط در تیمار وجین علف های هرز و عدم حضور رقیب دیده شد. مجاورت گیاه پوششی شبدر با گاوزبان اروپایی نیز موجب توزیع عمودی ماده خشک در هر سه لایه کانوپی گردید. نتایج نشان داد بیشترین درصد اسانس و عملکرد اسانس در گیاهان ریحان و گاوزبان اروپایی در شرایط کشت خالص و عدم تداخل علف های هرز دیده شد. همچنین حضور گیاه پوششی ماش موجب به حداقل رسانیدن درصد اسانس و عملکرد اسانس در گیاهان فوق گردید. در بررسی توانایی تحمل رقابت (awc) نتایج نشان داد که از نظر توانایی تحمل رقابت با علف های هرز، ریحان و گاوزبان اروپایی در حضور گیاه پوششی ماش از کمترین توانایی رقابت برخوردار بودند.