ارزیابی گلخانه ای و آزمایشگاهی چند عصاره گیر شیمیایی به منظور تعیین مس قابل استفاده ی پسته در بعضی از خاک های آهکی رفسنجان

بخش وسیعی از خاک های دنیا از جمله ایران، جزء خاک های آهکی می باشند که به دلیل ph بالا و تثبیت بسیاری از عناصر غذایی کم مصرف از جمله مس، کمبود این عناصر مشاهده می شود. از آنجا که مقدار مس کل خاک اطلاعات زیادی درباره ی مقدار قابل استفاده ی آن توسط گیاهان نمی دهد، قابلیت استفاده مس در 12 خاک آهکی با دامنه وسیعی از خصوصیات شیمیایی با عصاره گیرهای mehlich1،mehlich3 ، edta-nh4oac،edta ، dtpa-naoac،dtpa ، dtpa-nh4hco3 و edta-(nh4)2co3 و با استفاده از دانهال های پسته به عنوان گیاه آزمایشی مورد ارزیابی قرار گرفت. اهداف این مطالعه بررسی اثر کاربرد مس بر رشد و ترکیب شیمیایی نهال های پسته در تعدادی از خاک های آهکی با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوت، ارزیابی مقدار مس موجود در خاک به وسیله ی چندین عصاره گیر شیمیایی و تعیین رابطه ی بین مس عصاره گیری شده از خاک و مس جذب شده توسط نهال های پسته می باشند. برای این منظور یک آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل سه سطح مس (0، 5 و 10 میلی گرم مس در کیلوگرم خاک از منبع سولفات مس) و 12 نوع خاک متفاوت از منطقه ی رفسنجان و انار در جنوب شرقی ایران بود. نتایج نشان داد که کاربرد 5 میلی گرم مس در کیلوگرم خاک باعث افزایش معنی‎دار برخی پارامترهای رشدی گردید. ترکیب شیمیایی (غلظت و جذب) برگ، ساقه و ریشه ی نهال های پسته هم تحت تأثیر کاربرد مس قرار گرفت. هم چنین نتایج نشان داد که استخراج مس توسط عصاره گیرها به صورت زیر کاهش یافت: mehlich3> edta-nh4oac> edta-(nh4)2co3> dtpa-nh4hco3> edta > dtpa-naoac > dtpa > mehlich1. بین وزن خشک شاخسار و جذب مس و مس عصاره گیری شده توسط عصاره گیرهای مورد استفاده همبستگی معنی داری وجود داشت. استفاده از معادلات رگرسیونی چند متغیره نشان داد که مقدار مس استخراج شده از خاک توسط عصاره گیرهای مختلف به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از قبیل درصد رس، میزان ماده آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی و کربنات کلسیم معادل بستگی داشت. هم چنین حد بحرانی مس بر اساس روش کیت-نلسون توسط عصاره گیرهای مختلف بین 35/0 تا 50/7 میلی گرم در کیلوگرم خاک به دست آمد. واژگان کلیدی: پسته، خاک های آهکی، عصاره گیرهای شیمیایی، مس.