بررسی همگرایی مولفه های اقتصاد دانش بنیان در بین استان های برخوردار و کم برخوردار از طریق شاخص های توسعه انسانی در ایران

این پژوهش با هدف بررسی شرایط وجود اقتصاد دانش بنیان در کشور با در نظر گرفتن متغیرهای موثر بر توسعه اقتصادی و مرتبط با نظام آموزشی، مشارکت اقتصادی، دسترسی به ارتباطات و نظام نوآوری برای مقاطع استان ها و دوره زمانی 75 تا 90 انجام شد. مدل مورد استفاده از نوع رگرسیون پویا مبتنی بر رهیافت آرلانو- بوند بوده و هدف به دست آوردن ضریب همگرایی یعنی ضریب با یک دوره وقفه متغیر وابسته در محل متغیرهای توضیحی می باشد. به این منظور از سایر متغیرهای کمکی طبق مطالعات قبلی از جمله جمعیت، درآمد سرانه و شاخص قیمت مصرف کننده نیز به عنوان متغیر توضیحی استفاده گردید. با توجه بهمتغیرهای مرتبط با اقتصاد دانش، تعداد مجلات علمی-پژوهشی معتبر در هر استان به عنوان شاخص نظام نوآوری، شاخص نظام برانگیزاننده و محرک بر اساس نرخ مشارکت اقتصادی و میزان تسهیلات پرداختی بانکها به بخش های غیر دولتی، شاخص آموزش سطح 1 و 2 و 3با استفاده از داده های میزان ثبت نام در دوره های ابتدایی ودبیرستان و پذیرفته شدگان دانشگاه و در نهایت برای شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات از تعداد مشترکان تلفن همراه و تلفن ثابت استفاده گردید. بنابراین شش رگرسیون با متغیرهای توضیحی یکسان برآورد گردید. استان ها با توجه به شاخص توسعه انسانی به دو گروه برخوردار و کم برخوردار تفکیک شده و برای هر گروه برآوردهای جداگانه انجام پذیرفت. نتایج نشان می دهد وجود همگرایی سیگما در استان های کم برخوردار بیش تر از استان های برخوردار بوده که این نشاندهنده کم شدن شکاف در بین این استان ها می باشد و دوره همگرایی نیز برای این گروه از استان ها کم تر می باشد اما با بررسی همگرایی بتا نتایج متفاوت از همگرایی سیگما بدست آمد بطوریکه این نوع همگرایی بیشتر در بین استانهای برخوردار ایران مشاهده شد که این امر بیانگر حرکت این استانها به سمت تعادل بلند مدت خود می باشند. به نظر میرسد همگرایی سیگما در گروه استانهای کم برخوردار نشان دهنده حرکت آنها به سمت محرومیت بیشتر و همگرایی بتا در بین استانهای برخوردار بیانگرموفقیت بیشتر این استانها در رسیدن به اقتصاد دانش بنیان است که ممکن است در آینده شاهد افزایش نابرابری در بین استان های ایران باشیم.