بررسی تطبیقی اندیشه های سیاسی ابوالاعلی مودودی و سید قطب

چکیده: ابوالاعلی مودودی (1979–1903) هندی ـ پاکستانی و سید قطب (1966– 1906) مصری، از متفکران برجسته ی اسلامی در قرن بیستم میلادی هستند. این رهبران جنبش احیا طلبی اسلامی، ضمن نگارش آثاری متعدد و قابل توجه، در صدد استقرار نظام اسلامی مورد نظر خویش بوده اند. افکار و اندیشه های آن ها از مرزهای جوامع محل زندگی شان فراتر رفته و بر اندیشه های رجال و جنبش های سیاسی ـ اجتماعی گوناگون در جهان اسلام، تأثیر بسزایی داشته است. در این پژوهش، از میان ابعاد متعدد فکری این اندیشمندان، به بیان اندیشه های سیاسی هر کدام و تطبیق آن ها با همدیگر، بسنده شده است. در ابتدا به بررسی اوضاع سیاسی ـ اجتماعی و فکری حاکم بر جوامع آن ها پرداخته و ضمن آن به کارنامه ی عملی ابوالاعلی مودودی، یعنی تأسیس حزب جماعت اسلامی، همراه با فراز و فرود آن و پیوستن سید قطب به جریان اخوان المسلمین مصر، اشاره شده است. ارزیابی پایانی این گفتمان غالب جهان اسلام ـ عمدتاً رایج در دنیای عرب ـ که خود به نحوی متأثر و گاه متفاوت از نسل اول اصلاح‎گران قرن نوزدهم بوده است، همراه با نقد برخی از مفاهیم تأثیرگذار آن، پایان بخش پژوهش حاضر خواهد بود.