فیلوژنی گونه های جنس hemidactylus oken, 1817 (sauria:gekkonidae) در ایران

جکوی خانگی (hemidactylus) جنسی از خانواده جکونیده(gekkonidae) با بیش از 132 گونه است که پراکنش گسترده ای در تمام خشکی های نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری قاره ای و صدها جزایر اقیانوسی، از آسیای جنوب شرقی به سمت غرب فراتر از آفریقا تا دنیای جدید دارند. پنج گونه از جکوی خانگی از ایران گزارش شده است که شامل جکوی خانگی پارسی(hemidactylus persicus) ، جکوی خانگی شکم زرد(hemidactylus flaviviridis) ، جکوی خانگی هی دن(hemidactylus heyden) ، جکوی خانگی مدیترانه ای(hemidactylus turcicus) ، جکوی خانگی رومشکان(hemidactylus romeshkanicus) می باشد. حضور سوال برانگیز جکوی خانگی مدیترانه ای در ایران و وضعیت آرایه شناختی همتافت گونه جکوی خانگی پارسی و همچنین گزارش جکوی خانگی رومشکان بر اساس یک نمونه، از یک سو، عدم مطالعه ی جامع تبارزایی و آرایه شناختی گونه های جکوی خانگی در ایران، از سویی دیگر، اهمیت انجام این مطالعه را پررنگ می کند. در این رساله ابتدائاً نقش خانواده جکونیده بعنوان یکی از غنی ترین خانواده خزندگان با دراختیار داشتن 17 درصد گونه های بومی و غیر بومی ایران، در غنای گونه ای خزندگان ایران با استفاده از 13 فاکتور اقلیمی و نرم افزار sam (spatial analysis in macroecology) مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه نقشه های غنای گونه ای خزندگان خشکی زی ایران، حاکی از انطباق یکی از نقاط تنوع زیستی در شرق کشور با تمرکز گونه های خانواده جکونیده در مورد گونه های بومی و غیر بومی است. همچنین 25 صفت اندازشی و شش صفت شمارشی برای بررسی گونه های جنس جکوی خانگی مورد استفاده قرارگرفت. تک نیایی جنس جکوی خانگی و روابط تبارزایی بین گونه های جنس جکوی خانگی با استفاده از دو ژن میتوکندریایی(cytochrome b, 12srrna) و یک ژن هسته ای (porotooncogene mos, cmos) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاکی از تفاوت عمیق ژنتیکی بین جمعیت های جکوی خانگی پارسی است در حالیکه جمعیت های جکوی خانگی شکم زرد و هی دن تفاوت های ژنتیکی نشان نمی دهند. بعلاوه، حضور جکوی خانگی مدیترانه ای کاملاً رد و حضور جکوی خانگی هی دن تأیید شده است. نتایج شامل کلاد های درخت تبارزایی، شبکه های هاپلوتایپی متعدد و مجزا، فاصله ژنتیکی زیاد را بین جمعیت های همتافت جکوی خانگی پارسی نشان می دهد. این تمایز عمیق فرضیه بیان گونه های نهان برای جکوی خانگی برگرفته از همتافت گونه جکوی خانگی پارسی را مطرح می کند. همچنین وضعیت پراکنش دقیق کنونی و آینده جکوی خانگی شکم زرد بعنوان گونه معرفی شده با مطالعات میدانی و نرم افزارهای پردازه بوم شناختی مورد مطالعه قرار گرفته است.