بررسی صفات مورفولوژیک و سطح پلوئیدی برخی از جمعیت های خرفه (portulaca spp.)

خرفه portulaca spp. گیاهی است که برای آن خواص درمانی زیادی بیان شده است. سطح پلوئیدی دراین جنس از تنوع بالایی برخوردار است. در این پژوهش سطح پلوئیدی، صفات سیتوژنتیکی و مورفولوژیکی تعدادی از جمعیت های خرفه که از مناطق مختلف ایران جمع آوری شده بود مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از روش شمارش کروموزومی نشان داد که در بین جمعیت های مورد مطالعه دو جمعیت دیپلوئید 18=x2=n2، هفت جمعیت تتراپلوئید 36=x4=n2، و پنج جمعیت هگزاپلوئید 54=x6=n2 وجود داشت. عدد پایه کروموزومی برای تمامی جمعیت ها برابر9=x بود. صفات سیتوژنتیکی اندازه گیری شده شامل: طول ژنوم، طول کل کروموزوم، طول بازوی بلند (l)، طول بازوی کوتاه (s)، نسبت کروموزومی (ar) و شاخص سانترومری(ci) بودند. نتایج حاصل از تجزیه صفات سیتوژنتیکی نیزنشان داد که جمعیت های با سطح پلوئیدی پایین تر تقارن بیشتر و جمعیت های با سطح پلوئیدی بیشتر تقارن کمتری داشتند. تجزیه همبستگی صفات سیتوژنتیکی نشان داد که بین صفت بازوی بلند با بازوی کوتاه ، طول کروموزوم با بازوی بلند، همچنین طول کروموزوم با بازوی کوتاه همبستگی مثبت بسیار معنی دار و بین صفات نسبت کروموزومی با شاخص سانترومری همبستگی منفی بسیار معنی داری وجود داشت(?=0/05). تجزیه به مولفه های اصلی بر اساس صفات سیتوژنتیکی نشان داد دو مولفه اصلی اول 99 درصد واریانس داده ها را توجیه کرد. بر اساس دو مولفه اصلی اول جمعیت همدان3 بیشترین تقارن و جمعیت کرمانشاه کمترین تقارن را داشتند. بررسی صفات مورفولوژیک ( ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد شاخه فرعی، قطر ساقه، وزن تر برگ، وزن تر ساقه، وزن تر کل، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک کل) نیز نشان داد جمعیت تهران در بیشتر صفات بالاترین مقادیر و جمعیت اصفهان پایین ترین مقادیر را داشتند.