تحلیل پایداری اجتماعی- اقتصادی معیشت سیب زمینی کاران شهرستان بهار

یک پنجم جمعیت جهان جزء طبقه فقیر به شمار می آیند که عمده ی آن ها در بافت های روستایی کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند و کشاورزی شغل غالب آنان است. از همین روی، روستاها و نواحی روستایی در کانون مبارزه با فقر قرار دارند. یکی از رویکردهایی که در سال های اخیر مورد توجه توسعه گران و برنامه ریزان روستایی در جهت مقابله با فقر قرار گرفته، رویکرد معیشت پایدار است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل پایداری اجتماعی- اقتصادی معیشت سیب زمینی کاران شهرستان بهار با بهره گیری از سرمایه های فیزیکی، مالی و اجتماعی معیشت به روش پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش، سیب زمینی کاران شهرستان بهار (n=2006) بودند که تعداد 189 نفر از آنان مطابق جدول بارتلت به عنوان نمونه انتخاب و با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای پرسشگری شدند. نتایج رتبه بندی بر اساس مدل موریس نشان داد که در بعد پایداری اقتصادی معیشت، روستای حسام آباد، در بعد پایداری اجتماعی معیشت روستای حسام آباد و در بعد پایداری اجتماعی-اقتصادی معیشت نیز روستای حسام آباد در رتبه نخست قرار دارد. نتایج ضریب پایداری اجتماعی - اقتصادی روستاهای حسام آباد، دینارآباد و گنج تپه با مقادیر 67/0، 62/0 و 61/0 نیز حاکی از این بود که سیب زمینی کاران این روستاها در گروه پایدار قرار داشته و مابقی روستاها در گروه نیمه پایدار قرار گرفتند. به علاوه، عامل ویلیامسون نشان داد که سیب زمینی کاران ساکن در روستاهای مورد مطالعه در بعد مالی، فیزیکی و اجتماعی به ترتیب بیشترین اختلاف را دارا می باشند. همبستگی متغیرهای فردی با پایداری اجتماعی معیشت نشان داد که بین متغیرهای فوق رابطه معنی داری وجود ندارد. همبستگی متغیرهای فردی با پایداری اقتصادی معیشت نیز نشان داد بعد خانوار، رابطه منفی و معناداری با پایداری اقتصادی معیشت دارد. تعداد افراد شاغل در خانوار و میزان زمین کل نیز با پایداری اقتصادی معیشت رابطه معنا دار و مثبتی دارند. همبستگی متغیرهای مرتبط با خصوصیات ساختاری مزرعه نظیر میزان سطح زیر کشت و و میزان مالکیت رابطه مثبت و معنا داری با پایداری اقتصادی معیشت دارند. در بین متغیرهای فردی متغیر میزان زمین کل و تعداد افراد شاغل در خانوار رابطه مثبت و معنا داری با پایداری اجتماعی – اقتصادی معیشت دارند. علاوه بر این در بین متغیرهای خصوصیات ساختاری مزرعه نیز، متغیر سطح اراضی تحت کشت و میزان مالکیت اراضی نیز با پایداری اجتماعی – اقتصادی معیشت رابطه مثبت و معنی داری از خود نشان دادند. نتایج همبستگی بین پایداری اجتماعی معیشت و پایداری اقتصادی معیشت سیب زمینی کاران نیز حاکی از عدم وجود رابطه معنی دار بین دو شاخص مذکور بود.