شناسایی و مکان یابی ژن های مرتبط با تحمل به شوری در مرحله گیاهچه درگندم (triticum aestivum l.)

چکیده به منظور نقشه یابی qtl های مرتبط با ژن های مقاومت به شوری در مرحله ی گیاهچه ای گندم، هشت صفت تعداد برگ، طول گیاهچه (sl)، طول ریشه (rl)، نسبت رشد ریشه به گیاهچه (rsr)، وزن تر گیاهچه (sww)، وزن تر ریشه (rww)، وزن خشک گیاهچه (sdw) و وزن خشک ریشه (rdw) در دو سطح تنش و شاهد مورد ارزیابی قرار گرفتند. جمعیت مورد مطالعه شامل 100 لاین اینبرد نوترکیب حاصل تلاقی دو والد، روشن (مقاوم به شوری و بومی ایران) و سوپرهد (حساس به شوری، عملکرد بالا و اروپایی) می باشد. به منظور انجام ارزیابی های ژنوتیپی از 45 نشانگر ریزماهواره (ssr) استفاده شد. مجموعا تعداد 50 qtl در سه ژنوم a، b و d یافت شد. سهم ژنوم d از qtl های شناخته شده بسیار بیشتر از سایر گروه های ژنی است. هم چنین در میان دو سطح تنش و بدون تنش، تعداد 29 qtl برای تنش و 21 qtl برای شرایط بدون تنش یافت شد. در خصوص توزیع فراوانی qtl ها در جمعیت مورد بررسی به تفکیک کروموزوم ها، کروموزوم 2d بیشترین qtl ها را در خود جای داده است. از میان صفات مختلف، صفت وزن خشک ریشه بیشترین تعداد و صفت نسبت رشد ریشه به گیاهچه کمترین تعداد qtl ها را دارا می باشند. در مورد تمام صفات اندازه گیری شده، والد سوپرهد تحت شرایط تنش کاهش قابل توجه و معناداری را نسبت به شرایط تنش و والد روشن نشان داده است. با توجه به شناسایی پیوستگی نشانگر ها با qtlهای مرتبط با صفات زراعی در شرایط تنش شوری در مطالعات مشابه روی همین جمعیت می توان وجود گروه های ژنی موثر بر مقاومت به شوری را در این کروموزوم ها تایید نمود. نتایج نشان داد که درمواجهه گیاه با تنش شوری در مرحله گیاهچه ای، گروه های ژنی خاصی بیان می شوند که گروهی از این ژن ها در مراحل رشدی مختلف و در شرایط تنش شوری بیان یکسانی دارند و گروهی تنها خاص مقاومت در مقابل تنش شوری در مرحله ی گیاهچه ای می باشند. کلمات کلیدی: گندم نان، تنش شوری، مرحله گیاهچه ای، توزیع فراوانی qtl، نشانگر ssr