شناسایی ترکیب گونه ای و مقدار بذر موجود در خاک پس از انجام عملیات احیاء بیولو‍‍ژیک (مطالعه موردی: زیر حوزه رودخانه کبیر سوادکوه)

ارزیابی تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم مرتعی پس از اجرای عملیات احیا برای تعیین اثرات مثبت یا منفی پروژه ضروری می باشد. قسمتی از ترکیب گیاهی مراتع به صورت پتانسیلی از بذرهای زنده در بانک بذر خاک نهفته است. هدف از این تحقیق شناسایی ترکیب گونه‏ای و مقدار بذر موجود در خاک پس از انجام عملیات احیاء بیولو‍‍ژیک و مقایسه آن با پوشش گیاهی می‏باشد. مطالعه در بخشی از مراتع ارتفاعات البرز در استان مازندران که به مدت 7 سال در آن پروژه احیا انجام گردیده صورت پذیرفت. نمونه گیری بانک بذر خاک از دو منطقه احیا (به تفکیک سه تیپ علفزار، مشجر، دیم‏زار) و شاهد (به تفکیک در دو تیپ علفزار و مشجر) در دو عمق 0 تا 5 و 5 تا10 سانتی متری خاک انجام و ترکیب و مقدار بانک بذر به روش جوانه زنی در گلخانه تعیین گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تعداد 38 گونه گیاهی در بانک بذر خاک و 71 گونه در پوشش گیاهی سطحی زمین وجود دارند. تنها 16 گونه گیاهی بین بانک بذر و پوشش گیاهی مشترک بودند. پوشش گیاهی از تنوع و غنا بیشتری نسبت به بانک بذر برخوردار بود. عدم تشابه بین پوشش گیاهی و بانک بذر خاک مشاهده گردید. از 38 گونه مشاهده شده در بانک بذر منطقه تعداد 18 گونه در دو منطقه شاهد و احیا مشترک بودند. تعداد 17 گونه گیاهی فقط در بانک بذر منطقه احیا بودند. در بانک بذر خاک منطقه احیا 79/ 42درصد از بذرهای موجود در خاک مربوط به سه گونهpotentilla canescens ، poa annua وlonicera sp. بودند. سه گونهstellaria media ، potentilla canescens و .veronica sp حدود 81/57 درصد از بانک بذر خاک منطقه شاهد را تشکیل دادند. بانک بذر دو گونه stellaria media و . veronica sp پاسخ معنی‏داری به انجام عملیات احیا نشان دادند. نتایج آنالیز چند متغیره نشان داد که گونه های گیاهی بانک بذر خاک به طور معنی‏داری تحت تاثیر عملیات احیایی قرار گرفتند. در این قسمت بانک بذر دیم‏زار احیا شده متفاوت از سایر تیپ‏های احیا شده و شاهد بود. نتایج این تحقیق نشان داد که بانک بذر خاک می تواند در اثر عملیات احیا تغییر نماید که این تغییر به میزان تغییرات در پوشش گیاهی به واسطه عملیات احیا، نوع عملیات و مدت زمان اجرای پروژه بستگی دارد.