بررسی تطبیقی "شخصیت" در قرآن و روانشناسی

چکیده: شخصیت، مجموعه ای از باورها، صفات، حالات و رفتارهای نشات گرفته از معرفت، بینش و نگرش فرد است که بر کلیه امور فردی و اجتماعی انسان تاثیر می گذارد. نگارنده پس از بررسی این تعریف از دیدگاه قرآن، در پی آن است تا از طرفی به بررسی انواع مختلف رشد- اعم از جسمانی، شناختی، اجتماعی و اخلاقی- و بیان افتراقات و اشتراکات آن از منظر قرآن و روانشناسی پرداخته، آن گاه از دیدگاه پزشکی، زیست شناسی و روانشناسی، تیپ های شخصیتی را با تیپ های- سه گانه- قرآنی مومن، منافق و کافر مقایسه نماید؛ نیز، از طرف دیگر معیارهای شخصیت سالم و کامل قرآنی را با الگوهای شخصیتی سالم در مکتب انسانگراها نظیر "انسان بالغ " آلپورت، "انسان با کنش کامل راجرز "، "انسان از خود فرارونده " فرانکل و امثال آن، و معیارهای شخصیتی ناسالم را با موارد 14 گانه اختلالات شخصیتی dsm iv نظیر پارانوئید، اسکیزوئید، نارسیستیک مورد بررسی قرار داده، به بیان نقاط اشتراک، افتراق و بالاخص کاستی های موجود در علم روانشناسی بپردازد. فرآیند این پژوهش آن است که روانشناسان، صرفا "هست ها و نیست ها " را معیار سلامت روان قرار داده اند؛ در حالی که قرآن با در نظر گرفتن مسائل ارزشی مبتنی بر نگرش و جهانبینی فرد "باید ها و نباید ها" را معیاری بر سلامت و یا عوامل موجد بیماری روان معرفی می نماید.