پایش سطح آب زیرزمینی با استفاده از تحلیل داده های خردگرانی سنجی و بررسی میزان فرونشست اطراف چاه آب به روش تداخل سنجی راداری در منطقه ی بسطام

روش گرانی سنجی که اساس آن نیروی گرانش زمین است، یکی از روش های ژئوفیزیک اکتشافی است که برای بررسی و اکتشاف ذخایر و منابع زیرزمینی مانند مواد معدنی، نفت، گاز، آب زیرزمینی و همچنین شناسایی ساختارهای زیرسطحی مانند حفرات و آثار باستانی کاربرد فراوان دارد. با توجه به وجود تباین چگالی بین بخش های متخلخل و زون آب دار با سنگ های اطراف، امکان بررسی تغییرات سفره آب با روش گرانی سنجی و با استفاده از دستگاه های با دقت بالا وجود دارد. از طرفی بهره برداری بی رویه ازمنابع آب و افت شدید سطح آب های زیرزمینی، سبب ایجاد مخروط افت در اطرف چاه های پمپاژ می گردد که خود یکی از مهمترین علل بروز پدیده ی فرونشست زمین است. امروزه تکنیک تداخل سنجی راداری به عنوان فناوری نوینی در تشخیص نشست حاصل از استخراج آب زیرزمینی، مواد هیدروکربنی (نفت و گاز)، منابع ژئوترمال، مواد معدنی و حفریات زیرزمینی در مقیاس سانتی متر، کارایی قابل توجهی یافته است. در این مطالعه به منظور پایش سطح آب زیرزمینی در اطراف یک چاه پمپاژ در محدوده شمال غرب شهر بسطام از روش گرانی سنجی استفاده شده است. همچنین با توجه به وجود چاه های متعدّد در دشت بسطام و بهره برداری مستمر از آن ها، با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری به بررسی پدیده فرونشست پرداخته شده است. اندازه گیری داده های گرانی در اطراف چاه مورد نظر در یک شبکه منظم 10*5 متری انجام شدهبه طوری که فواصل هر یک از پروفیل ها از هم 10 متری طراحی شده اند و در مجموع در 600 نقطه ایستگاهی داده برداشت شده است. این برداشت در دو مرحله آذر ماه 92 و اردیبهشت 93 که پمپاژ آب از چاه هنوز شده نشده بود، انجام شده است. نتایج این پایش نشان می دهد که دامنه تغییرات مقدار گرانی در اثر تغییرات سطح آب زیرزمینی در نوبت حدود 28 میلی گال بوده است. همچنین برای بررسی وضعیت نشست زمین در محدوده، تصاویر ماهواره envisat دشت بسطام با استفاده از نرم افزار گاما مورد پردازش قرار گرفت. در این راستا پنج تصویر تداخل نما پس از پردازش نهایی در بازه های زمانی متفاوت تهیه شدند و مورد تفسیر قرار گرفتند. نتایج بررسیهای رادارسنجی نشان می دهد که مناطقی از قبیل قلعه نو خرقان تا چارطاق پرو، حوالی شرقی تا جنوب شهر بسطام، محدوده راهداری گورخان و نیز حوالی غربی محدوده مسیر جاده مجن، به علت بهره برداری نادرست از چاه در معرض خطر فرونشست قرار دارند، و میزان فرونشست در این مناطق در بازه های زمانی مختلف در حدود 8/5 تا 12 سانتی متر بوده است. همچنین در بازه زمانی بهمن 1384 تا اردیبهشت 1387 فرونشست نسبی در حدود 8 سانتی متر در اطراف چاه آب مورد بررسی مشاهده شد.