بازار آفرینش فرش اردکان با رویکرد اشاعه و ترویج هنر قالی بافی

چکیده: در این رساله به دو موضوع مهم یعنی بازار و فرش پرداخته شده است که هردو معقوله ای مهم و قابل تامل هستند. از دیرباز بازار را به ستون فقرات شهرهای اسلامی شباهت داده اند و هر شهری که بازار شلوغ تری داشته، اعتبار بیشتری نیز داشته است، به همین منظور به بازار و معماری آن توجه خاصی می شد. در قدیم بازارها از دروازه اصلی شهر آغاز می شدند و تا مرکز شهر ادامه داشتند و سایر بناهای مهم شهری مانند: مساجد، کاروانسراها، تکایا، مدارس، حمام ها و... در امتداد یا در داخل بازار ساخته می شدند. پس می توان گفت که بازارها نه تنها ستون فقرات بلکه شاهرگ حیاتی و رکن اصلی شهرها به حساب می آمده که اصناف مختلف در کنار هم به تجارت می پرداختند که یکی از این اصناف مربوط به فرش می باشد. اهمیتی که به فرش داده می شود نه تنها کم تر از بازار نیست بلکه در مواردی بیشتر نیز هست. فرش از هنرهای قدیم و باسابقه ی ایرانی به حساب می آید و نه تنها در هنر که در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی را ایفا می کند تا جایی که بعد از نفت جایگاه دوم را در صادرات به خود اختصاص داده است. فرش نه تنها یک هنر بلکه نشان دهنده ی فرهنگ کشور ایران می باشد چرا که با گذشت سالیان سال از تاریخچه ی پیدایش فرش هنوز بسیاری از کشورها از مصرف کنندگان فرش ایران می باشند و حتی به جرات می توان گفت کشور چین که در بسیاری موارد خود تولید کننده است در این مورد جزء مصرف کنندگان به حساب می آید. با وجود داشتن اهمیت بالا این دو موضوع یعنی فرش و بازار، در سالیان اخیر به هر دو بی توجهی شده و مورد ظلم واقع شده اند، تا جایی که بسیاری از بازارهای قدیم ایران که دارای معماری منحصر به فردی هستند رو به ویرانی است و تنها تعداد کمی از آنها نسبتا سالم اند و همان تعداد کم را نیز خراب کرده اند و جای خود را به مراکز تجاری و پاساژها که می توان گفت شباهتی به معماری ایران ندارند، داده اند. در رابطه با فرش نیز بسیاری از استادکاران متبحر و با سابقه در این زمینه بیان کرده اند که هنر و صنعت فرش رو به زوال است و دیگر رونق گذشته را ندارد و استفاده از مواد اولیه نامرغوب مثل رنگ های شیمیایی باعث شده است تا کیفیت فرش پایین بیاید و اگر به همین شکل ادامه پیدا کند، این هنر اصیل و مهم ایرانی نابود می شود. از این منظر معمار باید خود را ملزوم بداند تا تمهیدات،ابتکارات و شیوه هایی را که بتوان به بیان و نمایش موثر این هنر بپردازد را به کار گیرد. امر بیانی و هنرهای تجسمی فرآیند های متنوعی را برای تاثیرگذاری بر مخاطب ایجاد کرده است. در کنار هم قرارگرفتن فضای تولید و عرضه ی فرش در یک محیط و بهره گیری از ادوات تولید فرش،رنگ ها و حتی آواها و دیگر موارد مرتبط با مراحل تولید فرش، تلاش نشانه گذارانه ای است که ذهن مخاطب را به سمت این هنر می کشاند و یک نوع تجربه ی عام از این هنر در ذهن مخاطب شکل می دهد. این رویکرد، رویکردی خاطره محور است که حتی گاهی باعث می شود تا استعداد ها و علایق نهفته در مخاطب بیدار شود که این امر می تواند حتی به رونق هنر قالی بافی نیز کمک کند. فرش یک هنر ایرانی است و بازار یک بنا با معماری ایرانی است به همین منظور چه بسا بهتر است تا یک هنر ایرانی را در یک بنای ایرانی با معماری ایرانی تولید و عرضه شود. برای این کار در آغاز به شناخت کامل فرش از طریق مطالعه ی کتابخانه ای و مشاهده ی نمونه موردی پرداخته شد، سپس به شناخت مراحل مختلف آفرینش فرش مصالح و مواد اولیه از طریق مصاحبه،پرسش نامه پرداخیتم،در کنار شناخت فرش باید به شناخت بیشتر و بهتر بازارهای ایرانی نیز پرداخته شود ، برای این کار هم از مطالعه ی کتابخانه ای استفاده شده و هم از اینترنت و نمونه موردی های موجود استفاده شد. بعد از مطالعه و تحقیق کامل در زمینه ی بازار،فرش و بازار های فرش با در نظر گرفتن ایده های مورد نظر،بخش طراحی آغاز می شود.بر این اساس به بازخوانی الگوهای بصری، رفتاری و فضایی بازارها پرداخته و سپس با بررسی وجوه فرهنگی یزد،اقدام به اتخاذ و تدوین سیاست های طراحی می نماییم و با کشیدن کروکی از بازارچه ها، به ایده ها نقش داده شد و یک فضای منسجم را به وجود آوردیم، پس از مطالعه کلی وآنالیز پلان های شماتیک، روی یک پلان معین کار ادامه می یابد. پلان مقدماتی، بسط و گسترش پلان شماتیک خواهد بود که با مقیاس ترسیم می شود و ضوابط طراحی را برای سایت موجود، معین می سازیم. طراحی بر این اساس، فصل نهایی، و محصول سیر مطالعاتی این رساله خواهد بود. کلید واژگان: بازار، فرش، معماری