معنا شناسی قلب در قرآن
پایان نامه
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشکده اصول الدین
- نویسنده شهناز بنائیان
- استاد راهنما مریم حاجی عبدالباقی محمد علی لسانی فشارکی
- سال انتشار 1392
چکیده
«قلب» در ریشه لغت به معنای تغییر و تحول و دگرگون شدن است. با نگاهی به آیات و روایات دامنه گستردهای که برای معنا و مفهوم قلب لحاظ شده آشکار میگردد به نحوی که علاوه بر انفعال و احساس و عمل نیز به عنوان محل ادراکات حصولی و وسیلهای جهت شهود عرفانی و ادراکات حضوری نیز مطرح میگردد. از منظر قرآن و روایات قلب مبدأ همه شناختها و معرفتهاست، لذا شخص طالب معرفت در ابتدا باید به قلب خود بپردازد و ابزارها و شیوههای تربیت خود را از این طریق جستجو نماید. در این پژوهش تلاش شده علاوه بر بازشناسی معنای لغوی و اصطلاحی «قلب» و بیان دیدگاهها و تعاریف عرفا و فلاسفه و متکلمین، به شناخت حالات و صفات و آثار و کارکردهای قلب از طریق جستجو در روابط همنشینی و جانشینی بپردازیم و ارتباط مفهومی «قلب» را در حوزه همنشینی با واژههای (ذکر، عقل، سمع و بصر) و از دیگر سو با واژههای (کفر، ختم، طبع و قساوت، قفل، غلف، رین) و فعلهای (تطمئنَّ و یعقلون، یکفرون، ...) و صفات (سلیم، منیب، قاسی و ...) را مورد بررسی قرار دهیم و همچنین به ارتباط سازمان یافتهای که بین برخی از واژگان در حوزه جانشینی مانند «صدر، فواد و عقل» وجود دارد و ارتباط معنایی برخی از آیات از جمله «لِمَن کَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَی السَّمْعَ وَ هُوَ شَهِیدٌ» بپردازیم. لذا بهرهگیری از علم معناشناسی برای شناخت معنای دقیق یک واژه در قرآن کریم و پی بردن به لایه-های معنایی عمیقتر یک اصطلاح قرآنی از طریق تحلیل روابط جانشینی و همنشینی آن، تجربهای نوین است که این پژوهش در ارتباط با واژه «قلب» بدان مبادرت نموده است. کلید واژهها: قلب و فواد، قلب در قرآن، تفسیر موضوعی، معناشناسی
منابع مشابه
معنا شناسی أوزان أفعال در قرآن کریم
چکیده دانش معنا شناسی یکی از شاخههای زبان شناسی است که به بررسی معنا در بافت کلام میپردازد. در این جستار سعی بر آن است تا به بررسی معنا شناسی اوزان افعال در قرآن کریم بپردازیم. مطالعه روابط در درون این حوزه معنایی، شامل کشف وزنهای اشتقاقی و حوزههای معنایی صرفی و سپس یافتن پیوند معنایی میان این اوزان است. در پژوهشهای معناشناسی و تصریفی این قاعده روشن است که ساختار و معنا با یکدیگر در تع...
متن کاملمعنا شناسی مدّ در قرآن کریم
یکی از ابعاد اعجاز قرآن کریم اعجاز بیانی است. موسیقی بر آمده از عبارتهای قرآن به نحوی است که معانی را در چشم خواننده مجسّم مینماید. این پژوهش مبتنی بر این پرسش است که با توجّه به این حقیقت که چینش و نظم آهنگ واژههای قرآن کریم در خدمت اعجاز بیانی است، آیا میتوان پدیدهی مدّ را که در بسیاری از عبارتهای قرآنی خود نمایی میکند جزئی از اعجاز بیانی قرآن به حساب آورد؟ آیا میتوان مقولهی مدّ را از زا...
متن کاملمعنا شناسی سکینه در قرآن کریم
قرآن کریم در شش آیه، از نزول «سکینه» از سوی خدا بر پیامبر(ص) و مؤمنان و در آیات دیگری با مشتقات همین واژه از سکینه بودن امور دیگری برای انسانها سخن گفته است. آیا «سکینه» در آیات ششگانه با سکینهای که از امور دیگر برای انسانها حاصل می شود از یک سنخ است؟ یا آنکه میان آنها تفاوت ماهوی وجود دارد؟ این تحقیق با روش استنادی، تحلیلی و با مراجعه به تفاسیر و بررسی و نقد آراء مفسِران در باب چیستی حقیقت ...
متن کاملمعنا شناسی واژه «صابئین» در قرآن
از واژه صابئین و صابئون سه در قرآن یاد شده است. نگرش قرآن نسبت به آیین صابئین همانند دیگر ادیان توحیدى مبتنى بر گرایش به مبدأ و معاد و رستگارى در آخرت است با این همه دیده مىشود که مترجمان و مفسران قرآن در تبیین مفهوم این واژه و تعیین مذهب گروندگان به این آیین با شک و ابهام و به گونهاى سربسته و نامفهوم سخن گفته و حتى پارهاى از فقیهان از یادکرد این گروه در شعار اهل کتاب استنکاف ورزیدهاند. این...
متن کاملمعنا شناسی و سیر تطور واژه «موت» در قرآن کریم
چکیده شناخت آخرین کتاب الهی و معجزه جاوید پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله در گرو شناخت صحیح و درست تک تک واژههای آن است که با در نظر گرفتن تمامی شرایط عصر نزول اعم از مخاطب، زمان و مکان نزول آیات و ... میتوان به این امر نایل آمد. واژه موت در اصل به همان معنای مشهورش یعنی مرگ است و در ابتدا نیز به همان حالت جدا شدن روح از بدن و بی حرکت شدن جسم اطلاق میشده؛ چرا که این حالت برای بشر موضوعی بو...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشکده اصول الدین
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023