تبیین نقش فضاهای عمومی در ارتباط با سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی شهر آمل)

امروزه فضاهای عمومی شهری، ضرورتی اساسی در برنامه های توسعه شهری یافته اند که این امر حکایت از نقش این فضاها در تقویت وجهه فرهنگی-اجتماعی شهر دارد. در واقع گسست در ساختار فضایی- اجتماعی شهرها در روند برنامه های توسعه ای، موجب بخشی از ناکارآمدی طرح های توسعه شهری شده و نگاه کلان و شهر مقیاس را به سلول های بنیادین، محلات شهری و فضاهای عمومی شهر معطوف کرده است، تا از این سطح در جهت هدف اصلی برنامه ریزی یا بهبود کیفیت زندگی ساکنان تلاش کند. مفاهیمی نظیر پایداری محیط و پایداری اجتماعی از دهه 1970 و با انتشار گزارش آینده مشترک ما و همچنین ورود مباحث اجتماعی به گفتمان توسعه با انتشار کتاب های رابرت پوتنام با عنوان دموکراسی و بولینگ تک نفره شکل عامتری یافت. جوهره ی تمام این مباحث نگرانی از تحولات اجتماعی در سطح جامعه بوده است. رابطه اجتماعی، عنصر پیوند دهنده ی کنشگران منفرد به یکدیگر است که این عنصر خود مرتبط با ویژگی های فضاهای عمومی می باشد. یکی از مفاهیم منتج از این روابط، مفهوم سرمایه اجتماعی است. تأثیرات اجتماعی-اقتصادی و همچنین منابع اصلی و سازوکارهای گردآوری آن، علت اصلی مطالعات انبوه و فراوانی است که مخصوصاً از دهه 1990 پیرامون این مفهوم صورت گرفته است و در طول دو دهه گذشته، تحقیقات زیادی، رابطه بین سرمایه اجتماعی و موفقیت تحصیلی، کارایی، حکمروایی، توسعه اقتصادی و بسیاری از پدیده های دیگر را نشان داده است. از مسائلی که در کارهای پژوهشی مرتبط با سرمایه اجتماعی، حداقل در ایران به آن کمتر پرداخته شده است، تأثیر فضاهای عمومی بر روی سرمایه اجتماعی می باشد. در واقع به نظر می رسد ضعف در فضاهای عمومی منجر به اخلال در سطح کیفی سرمایه اجتماعی می شود. در نتیجه موضوع حاضر که به رابطه ی فضاهای عمومی و سرمایه اجتماعی می پردازد به ما کمک خواهد کرد تا با شناخت این رابطه و تقویت در وضعیت کیفی فضاهای عمومی، به بهبود در سطح کیفی سرمایه اجتماعی دست یافته که این امر در نهایت منجر به توسعه شهری در زمینه های مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می گردد.