وضعیت فرهنگی کاشان در عصر صفویه

یکی از شاخصه های بررسی تاریخ جوامع، فرهنگ و تاریخ مرتبط بدان است و عصر صفوی در ایران یکی از دوران تأثیرگذار در روند فرهنگی مردم این سرزمین بر شمرده می شود. در این عصر، با رسمیت و نهادینگی تشیع امامیه هر عنصر فرهنگی در قالب آن قرار گرفته و مورد سنجش و سپس مورد قبول جامعه می گردید. با توجه به اینکه کاشان از شهرهای با سابقه شیعه به شمار می آید، می توانسته در عصر صفوی از اهمیت بالایی برخوردار باشد؛ در این زمینه تاکنون پژوهشی صورت نگرفته و مبهم و ناشناخته ماندن این بخش از تاریخ کاشان ضرورت انجام این پژوهش را می طلبید. کاشان از مراکز سنتی شیعه امامیه بود که موقعیت آن با روی کار آمدن صفویان تحکیم می شود؛ از جمله دلایل تحکیم پیشینه تشیع، موقعیت مناسب جغرافیایی، اهمیت سیاسی و اقتصادی آن را می توان بر شمرد. حسب جایگاه ذکر شده بررسی این شهر از لحاظ فرهنگی در دوره صفویه در ابعاد مختلفی چون تعدد چهره های اندیشمند و هنرمند، به عنوان یکی از مراکز اصلی فعالیت نقطویه، برگزاری آداب و سنن شیعی و نیز در ارتباط با اقلیت دینی یهودی حائز اهمیت می باشد. این رساله به روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته و بر آنست تا وضعیت فرهنگی کاشان عهد صفویه را در ابعادی چند از جمله: جایگاه مذهبی و عوامل و پیامدهای آن، بررسی مراکز آموزشی این شهر، آداب و رسوم، فعالیت نقطویه، حضور بزرگان و مشاهیر در عرصه های مختلف و وضعیت اقلیت دینی یهودی مورد واکاوی قرار دهد. نتایج مطالعات انجام شده مبیّن آنست که کاشان برگرفته از سابقه دیرپای تشیع امامیه، موقعیت سوق الجیشی و اهمیت سیاسی و اقتصادی در عصر صفویه مورد توجه بسیار قرار گرفت و این عوامل اعتبار دینی و به دنبال آن فرهنگی در پی داشت تا آنجا که «پایتخت مذهبی ایران» خوانده شد.