اثر ضد باکتریایی عصاره آبی و الکلی بذور گیاهان بلوط ایرانی، بنه و چشوم علیه برخی باکتری های بیماری زای گیاهی

امروزه مسئله اصلی در کشاورزی مدرن عدم استفاده از سموم شیمیایی است، زیرا استفاده از سموم شیمیایی باعث مقاوم شدن عوامل بیماری¬زا در برابر سموم شیمیایی می¬شود. علاوه بر این استفاده از سموم شیمیایی دارای هزینه بالا و اثرات مخرب زیستمحیطی است. قارچکشها نیز همانند سایر سموم شیمیایی دارای اثرات زیست محیطی بوده و از لحاظ واکنشهای مختلف، نه تنها علیه عوامل بیماری¬زا وارد میشوند، بلکه ممکن است روی فعالیت میکروارگانیسمهای غیر هدف خاک نیز تاثیر بگذارند و گاهی نیز ممکن است بعضی بیمارگرها نسبت به برخی سموم شیمیایی مقاومت پیدا کنند. استفاده از گیاهان دارویی به عنوان مواد بیولوژیکی که منبعی غنی از عوامل ضدمیکروبی هستند می¬تواند در روش مبارزه بیولوژیکی مورد استفاده قرار گیرد. دراین مطالعه اثر ضدباکتریایی عصارههای آبی و الکلی( اتانولی، متانولی) و آبی الکلی بذور گیاهان بلوط ایرانی، بنه و چشوم ارزیابی و با دو سم قارچکش (باکتریکش) اکسیکلرومس( 6 و 3 در هزار ) و بردوفیکس ( 10 و 5 در هزار) و دو آنتیبیوتیک جنتامایسین، سیپروفلوکساسین مقایسه شد. عصارهگیری از بذور آسیاب شده گیاهان با استفاده از نسبتهای مساوی از آب و متانول (عصاره آبیمتانولی)، آب و اتانول (عصاره آبی اتانولی)، آب مقطر استریل (عصاره آبی)، اتانول (عصاره اتانولی) و نیز متانول (عصاره متانولی) انجام شد. اثرات ضدباکتریایی هر یک از گیاهان به روش¬ انتشار در آگار بر روی یک باکتری گرم مثبت و چهار باکتری گرم منفی بیما ریزای گیاهی بررسی شدند. نتایج نشان داد که هر سه گیاه دارای فعالیت ضدباکتریایی قابل توجهی علیه باکتری¬ها به خصوص علیه باکتری clavibacter michiganensis. susbp sepedonicum بود. در این تحقیق غلظت 150 میلیگرم در میلیلیتر از عصارهمتانولی در کشت همه باکتریها، بیشترین قطر هاله ممانعت از رشد باکتری را تشکیل داد. در تمامی غلظت های عصاره های مختلف بذور هر سه گیاه، هاله بازدارندگی در کشت باکتری های گرم منفی pectobacterium carotovorum و ralstonia solanacearum دارای کمترین مقدار بود. اثر متقابل فاکتورهای غلظت، باکتری و عصاره در این پژوهش معنیدار بود. همچنین تعیین مقادیر mic وmbc به روش رقت لوله¬ای انجام شد. تحت شرایط آزمایشگاه عصاره ها، اثرات ضدباکتریایی مطلوبی را نسبت به سموم شیمیایی و آنتیبیوتیکها از خود نشان دادند. بنابراین تحت شرایط گلخانه اثر ضد باکتریایی عصاره متانولی بلوط ایرانی ( که نسبت به سایر عصاره ها دارای اثر ضدباکتریایی بیشتری بود) را در مقایسه با سموم اکسیکلرمس، بردوفیکس و جنتامایسین بر روی باکتری ralstonia solanacearum ( گیاه گوجهفرنگی به عنوان میزبان باکتری) بررسی شد. نتایج گلخانهای نشان داد، غلظت 75 میلیگرم در میلیلیتر عصاره متانولی بلوط ایرانی اثری بیشتر از اکسی کلرو مس 5/1 در هزار، مشابه بردو فیکس 5 در هزار و جنتامایسین10 در هزار در جلوگیری از خسارت باکتری ralstonia solanacearum بر روی گیاه گوجه فرنگی داشت. ترکیبات موجود در عصاره متانولی این بذرها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی شناسایی شد و مشخص گردید که عصاره حاوی مقادیر قابل توجهی از ترکیبات فنلی است که می تواند اثر ضد میکروبی عصاره را توجیح کند.