چگونگی فاعلیت خداوند در عالم طبیعت از دیدگاه قرآن و بررسی اشکالات منکران آن

در قرآن کریم آیات بسیاری درباره¬ی فاعلیت خداوند در عالم طبیعت وجود دارد. منظور از فاعلیت خداوند، پدیدآورنده بودن، علت بودن و موثر بودن او نسبت به تمام پدیده های هستی است. آیات پیرامون فاعلیت را به¬طور کلی در این موضوعات می توان دسته بندی کرد که شامل: خالقیت خداوند، رازقیت، جاعلیت، إحیاء و إماته و سایر افعالی است که به او منسوب شده¬اند. قرآن در عین این¬که پدیده¬های طبیعی را به خداوند نسبت می¬دهد و او را در همه¬ی امور فاعل می¬داند؛ ولی وجود روابط علت و معلولی میان آن ها را انکار نکرده و برآن صحه گذاشته است. قرآن کریم، هستی، عوارض و آثار وجودی همه¬ی پدیده¬های مادی و نیز روابطی که میان آن¬ها وجود دارد و اتفاقاتی که در عالم طبیعت رخ می¬دهد را به خداوند نسبت داده و فعل او می¬داند. عده¬ای از دانشمندان مادی¬گرا رویکرد خداباورانه¬ی مذهب به طبیعت را ناشی از جهل به علل مادی پدیده¬ها تلقی کرده¬اند. با بررسی توصیفی-تحلیلی آیات فاعلیت در قرآن به¬عنوان یک کتاب مهم و ارزشمند مذهبی، وجود رابطه¬ی علت و معلولی مادی میان پدیده¬ها در عین وجود فاعلیت خداوند، اثبات می¬گردد.