مدل سازی تاثیر متغیرهای حمل و نقلی بر الگوی کاربری زمین (مطالعه موردی شهر تهران)

ارتباط حمل و نقل و کاربری زمین، از مفاهیم اساسی و زیربنایی در مطالعات حمل و نقل است. در نتیجه ی این ارتباط تنگاتنگ، عدم توجه کافی به اثرات متقابل سیستم حمل و نقل و کاربری زمین، باعث عدم تناسب سیاست های کنترل ترافیک، با نیازها می گردد. در چند دهه ی گذشته، مطالعات فراوانی در زمینه ی بررسی ارتباط سیستم حمل و نقل و کاربری زمین صورت پذیرفته، اما همچنان تاثیر متغیر های حمل و نقلی بر کاربری زمین به صورت مجزا و کمی مشخص نیست. معدود مدل های ارائه گردیده در این زمینه، در قالب مدل های یکپارچه (ترکیبی از مدل کاربری زمین و مدل حمل و نقلی) بوده و اثرات سیستم حمل و نقل، به صورت کلی و در قالب یک پارامتر در نظر گرفته شده اند. هدف این پژوهش، بررسی اثر سیستم حمل و نقل و سیاست های محدودیت ترافیکی بر الگوی کاربری زمین شهری، با رویکردی مبتنی بر داده های جزئی سیستم (نظیر متغیرهای مرتبط با تعداد خطوط و ایستگاه های اتوبوس و تاکسی) است. محدوده ی مورد مطالعه در این پژوهش، نواحی 560 گانه ترافیکی شهر تهران بوده و اطلاعات مورد نیاز، با استفاده از نرم افزار gis و مراجعه به بانک های اطلاعاتی سازمان های دولتی استخراج گردیده است. در این پژوهش از مدل های متداول انتخاب گسسته، نظیر لوجیت چندگانه و رتبه ای به منظور بررسی تاثیر سیستم حمل و نقل بر الگوی کاربری زمین شهر تهران استفاده گردیده است. متغیر وابسته، مرتبط با مساحت (سطح اشغال) انواع کاربری زمین و متغیرهای مستقل، مرتبط با ویژگی های سیستم حمل و نقل موجود در هر ناحیه و سایر عوامل تاثیرگذار بر کاربری زمین هستند. نتایج پرداخت مدل ها، نشان دهنده ی تاثیر متغیرهای حمل و نقلی مرتبط با سیستم اتوبوس رانی، تاکسی رانی و مینی بوس رانی، در جهت کاهش مطلوبیت سکونت و تاثیر متغیر مرتبط با سطح معابر، در جهت افزایش مطلوبیت سکونت در یک ناحیه، با افزایش در مقادیر آن ها است.