مسیریابی خطوط اتوبوسرانی شهری بوشهر با استفاده از نظریه گراف و الگوریتم ژنتیک

زمینه: گسترش به کارگیری حمل ونقل عمومی و به ویژه به کارگیری اتوبوس رانی شهری نیازمند برنامه‏ریزی و سیاست گذاری شایسته است. تخصیص شمار بسنده اتوبوس و نیز تعیین مسیرهای اتوبوس به گونه ای که افزون بر کمینه سازی هزینه‏های عملیاتی، بهره‏گیری از اتوبوس‏ها را بیشینه نماید، مسئله‏ای مهم در مدیریت ناوگان اتوبوس‏های شهری است. هدف: با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش در پی دستیابی حل دو مسئله مهم، تخصیص شمار بهینه صندلی‏ها و اتوبوس¬ها، و نیز مسیریابی اتوبوس‏های شهری در یک شبکه اتوبوس رانی می‏باشد. روش‏شناسی: برای مدل سازی مسئله پژوهش از برنامه‏ریزی عدد صحیح استفاده شده است. آنگاه با گردآوری داده‏های اتوبوس رانی شهر بوشهر، مسائل تخصیص صندلی و تخصیص اتوبوس با روش شاخه و کران حل شد. بر پایه حل مدل تخصیص، مسئله مسیردهی اتوبوس‏ها با روش الگوریتم ژنتیک مدل سازی و با برنامه‏نویسی در نرم‏افزار متلب حل شد. یافته‏ها: یافته¬های مدل بیانگر شمار بهینه صندلی (اتوبوس) برای برآوردن تقاضای سفر در 10 خط اتوبوس رانی شهری بوشهر است. همچنین، مسیر بهینه برای هر یک از ده خط نیز به دست آمد. در حل بهینه، مجموع صندلی‏های موردنیاز 16557 صندلی است. همچنین، تابع هدف مسئله مسیریابی نیز 5590 هزینه سوخت و استهلاک محاسبه گردید. نتیجه‏گیری: نتایج به دست آمده از مدل، بهبود شگرفی در کاهش زمان سفر و هزینه سفر برای بهبود عملکرد سازمان نشان می¬دهد. همچنین، مسیرهای اتوبوس در روش پیشنهادی این پژوهش توانسته است افزون بر کمینه سازی زمان، پوشش تقاضا برای هر مسیر را بیشینه نماید.