ارزیابی مزیت نسبی واحدهای گاوداری صنعتی، نیمه صنعتی و کوچک روستایی در استان زنجان

امروزه تجارت جهانی و جهانی شدن در حال تحمیل شرایط خود بر تمامی کشورهای دنیا می باشد و در چنین شرایطی، بقا و تداوم تولید در گرو کارآمدی و برتری در عرصه رقابت و به عبارتی مزیت نسبی است. تحقق مزیت نسبی در گرو تأمین الزامات گوناگون فنی، تکنولوژیکی و حتی سیاستگذاری است. در این راستا، ارزیابی شرایط موجود، شناسایی قابلیتها و اتخاذ اقدامات و برنامه های متناسب در سطوح خرد و کلان ضروری است. با توجه به اهمیت و جایگاه بخش دامی بخصوص گاوداریها در اقتصاد کشور، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی مزیت نسبی گاوداری روستایی، گاوداریهای نیمه صنعتی وصنعتی در استان زنجان صورت گرفت. پس از جمع آوری داده های میدانی و ثانویه و انجام محاسبات مرتبط نسبت به تعریف گاوداری نماینده اقدام گردید. بر این اساس، گاوداری نماینده سیستم روستایی به طور متوسط یک گله 05/6 رأسی و گاوداری نماینده واحدهای نیمه صنعتی گله ای152رأسی است که مقادیر مصرف نهاده ها و تولید محصولات آن با میانگین گیری از گاوداری های نمونه به دست آمد. سپس با استفاده از شاخص های ماتریس تحلیل سیاستی (pam) پس از برآورد قیمت اجتماعی نهاده ها و محصولات، شاخص های نسبت هزینه منابع داخلی (drc) ، نسبت هزینه به منفعت اجتماعی (scb)، سودآوری خالص اجتماعی(nsp)، ضریب حمایت اسمی بر نهاده قابل تجارت (npci)، ضریب اسمی حمایت بر بازده قابل تجارت (npco)، ضریب حمایت موثر (epc)، ضریب سوددهیpc)) و نسبت هزینه بازاری (pcr)، برای سیستم گاوداریهای روستایی به ترتیب برابر با 73/1، 086/1 و 790/425/19 ریال در سال، 487/0، 687/0، 471/2، 17/3 و 065/0 و برای گاوداریهای نیمه صنعتی مورد مطالعه به ترتیب 533/0، 833/0، 930/948/594/2 ریال در سال، 507/0، 53/0، 571/0، 42/0و 659/0 بدست آمد که حاکی از فقدان مزیت نسبی در بهره برداری های روستایی و وجود مزیت نسبی در گاوداریهای نیمه صنعتی است. کوچک مقیاس بودن گاوداریهای روستایی موجب استفاده بیش از حد از نهاده های غیرقابل مبادله به ازای هر واحد دام می شود و نیز تولید اندک هر واحد دام به ازای نهاده های مورد استفاده از دلایل اصلی فقدان مزیت نسبی این واحدها است. در خصوص واحدهای نیمه صنعتی، عملکرد بالای تولید شیر گاوها باعث شده است که حتی اگر شیر هر رأس گاو شیرده در هر روز تا 18 کیلوگرم کاهش یابد این سیستم کماکان دارای مزیت نسبی باشد. با توجه به نتایج تحقیق توانمندسازی دامداران روستایی جهت اصلاح روشهای فعلی تولید و نیز کمک به ایجاد واحدهای نیمه صنعتی توسط دامداران روستایی با توجه به دارا بودن مزیت نسبی توسط این واحدها پیشنهاد می گردد.