تاثیر تنظیم کننده های رشد سیتوکینین و آبسیزیک اسید بر تحمل تنش اکسیداتیو ناشی از تنش خشکی در دو رقم گندم نان طی مرحله پر شدن دانه

هورمون های گیاهی نقش مهمی را در پاسخ گیاهان به تنش های محیطی بازی می کنند. در بررسی انجام گرفته، تاثیر هورمون های گیاهی سیتوکینین (ck )، آبسیزیک اسید ( aba) و برهمکنش دو هورمون یاد شده (ck/aba) بر محتوای رنگیزه ها و کربوهیدرات ها، حفاظت کننده های اسمزی، شاخص های تنش اکسیداتیو، شاخص های قدرت آنتی اکسیدانی، پروتئین محلول کل، آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیر آنزیمی اصلی درگیر در چرخه سوپراکسید دیسموتاز-آسکوربات-گلوتاتیون و نیز برخی دیگر از آنتی اکسیدان ها مانند آلفا-توکفرول، محتوای فنل تام، کاتالاز و پراکسیداز در برگ پرچم و نیز شاخص های وزن هزاردانه و میزان محصول دهی دو رقم گندم نان تحت تنش خشکی در شرایط مزرعه که از لحاظ مقاومت به تنش یاد شده در مرحله زایشی متفاوت بودند (پیشگام و mv-17)، در هر دو مرحله آبیاری کامل و تنش بررسی گردیدند. اکثر تغییرات معنی دار قابل مشاهده تیمارهای هورمونی در شرایط آبیاری کامل و خشکی در هفته چهارم یعنی طی 21 روز بعد از گرده افشانی مشاهده شد. به طور کلی تنش خشکی باعث کاهش مقدار تمام رنگیزه های فتوسنتزی و مقدار نشاسته و نیز افزایش مقدار تمام کربوهیدرات های محلول، پرولین و گلیسین بتائین در برگ پرچم هر دو رقم شد، که تغییرات کاهشی در رقم حساس (mv-17) و روندهای افزایشی در رقم مقاوم (پیشگام) بیشتر بود. محتوای پروتئین محلول کل در رقم پیشگام و mv-17 طی بروز خشکی به ترتیب افزایش و کاهش نشان داد. در بین تیمارهای هورمونی، کاربرد خارجی سیتوکینین باعث ایجاد بیشترین افزایش در محتوای رنگیزه ها و نیز تیمار برهمکنش سیتوکینین و آبسیزیک اسید باعث بیشترین فزایش در مقدار کربوهیدرات ها، پرولین، گلیسین بتائین و پروتئین محلول کل در هر دو رقم، بویژه در شرایط خشکی شد، هر چند محتوای کاروتنوئید تاثیر کمتری از تیمارهای هورمونی پذیرفت و مقدار نشاسته بوسیله آبسیزیک اسید کاهش یافت. افزایش کمتر مقدار رادیکال سوپراکسید، پراکسید هیدروژن و متعاقبا تجمع کمتر مالون دی آلدئید در رقم مقاوم نسبت به حساس، توام با افزایش بیشتر توان آنتی اکسیدانی در شاخص های گندخواری dpph، احیاء آهن و پراکسید هیدروژن و نیز میزان مخزن آسکوربیک اسید، گلوتاتیون و مقدار آلفا-توکفرول و همچنین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان سوپراکسید دیسموتاز، چرخه آسکوربات گلوتاتیون، کاتالاز و پراکسیدار طی تنش خشکی بود. بیشترین تاثیر بر کاهش مقدار شاخص های تنش اکسیداتیو و افزایش مقدار شاخص های توان آنتی اکسیدانی در تیمار برهمکنش سیتوکینین و آبسیزیک اسید مشاهده شد در حالیکه بیشترین افزایش فعالیت های آنتی اکسیدان طی کاربرد خارجی آبسیزیک اسید مشاهده شد. البته، بیشترین افزایش آنزیم کاتالاز طی کاربرد برهمکنش سیتوکینین و آبسیزیک اسید مشاهده گردید. البته محتوای فنل دو رقم نه بوسیله تنش خشکی و نه بوسیله هیچکدام از تیمارهای هورمونی تاثیر معنی دار نپذیرفت. تنش خشکی سبب افت میزان محصول دهی و وزن هزاردانه در هر دو رقم و با شدت بیشتر در رقم حساس گردید. در بین تیمارهای هورمونی، استعمال ترکیب سیتوکینین و آبسیزیک اسید بیشترین تاثیر را بر میزان محصول دهی و وزن هزاردانه در هر دو رقم و بویژه در شرایط بروز تنش داشت که افزایش قابل توجه محصول در رقم حساس در شرایط تنش تحت تیمار هورمونی یاد شده، قابل تامل می باشد.