تأثیر استفاده از اسپرم های تعیین جنسیت شده بر روی برخی از صفات باروری گاوهای هلشتاین در استان اصفهان

استفاده از اسپرم های تعیین جنسیت شده می تواند به عنوان ابزاری کار آمد برای پیشرفت ژنتیکی گاوهای شیری و افزایش تلیسه های جایگزین به کار گرفته شود. در این پژوهش، نرخ گیرایی، جنسیت گوساله، سخت زایی و مرده زایی در تلیسه های هلشتاین با استفاده از اسپرم های تعیین جنسیت شده بررسی شد. این مطالعه با استفاده از اطلاعات مربوط به 120 گله تحت پوشش تعاونی کشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان که شامل 73115 رأس تلیسه تلقیح شده با تعداد 3529 پایوت اسپرم تعیین جنسیت شده و 69431 پایوت اسپرم معمولی در بازه زمانی بهار 1369 تا بهار1392 بوده، انجام شد. نتایج نشان داد که استفاده از اسپرم های تعیین جنسیت شده از سال 1386 به بعد شروع شده و میزان استفاده از آن در تلیسه ها و گاوها (در تمام شکم ها) به ترتیب برابر 78/96 و 22/3 درصد بود. میزان استفاده از اسپرم های تعیین جنسیت شده در تلیسه ها در تلقیح های اول، دوم، سوم، چهارم و پنج به بالا به ترتیب برابر 1/83، 4/11، 39/1، 39/0 و 48/0 درصد بود. متوسط نرخ گیرایی در تلیسه ها برای اسپرم های معمولی و تعیین جنسیت شده به ترتیب برابر 58 و 41 درصد بود. نرخ گیرایی و ماده زایی به طور معنی داری تحت تأثیر گله، دفعات تلقیح، سال و فصل تلقیح، نوع اسپرم و سن در زمان تلقیح قرار گرفت (0001/0p<). همچنین نرخ گیرایی در دفعات مختلف تلقیح سیر نزولی داشته که در تلقیح اول، دوم، سوم، چهارم و پنج به بالا به ترتیب برابر 63، 59، 52، 51 و 43 درصد بود. نرخ ماده زایی در هنگام استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده، 82 درصد بدست آمد. سخت زایی و مرده زایی به طور معنی داری تحت تأثیر گله، نوع اسپرم، سن در زمان تلقیح منجر به آبستنی، جنسیت گوساله و دوقلوزایی قرار گرفت (0001/0p<). صفات سخت زایی و مرده زایی در تلیسه ها با استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده نسبت به اسپرم معمولی کاهش یافته، که میزان سخت زایی برای اسپرم های تعیین جنسیت شده و معمولی به ترتیب برابر 8/5 و 6/8 درصد و میزان مرده زایی نیز به ترتیب برابر 7/9 و 13 درصد بدست آمد. میزان مرده زایی و سخت زایی در تولدهای دوقلو به استثنای تلیسه هایی که با استفاده از اسپرم تعیین جنسیت شده تلقیح شده بودند، فراوان تر بود. نرخ مرده زایی در گوساله های ماده تک قلو به میزان 7/2 درصد بیشتر از گوساله های نر بود. در مجموع مشکلات تولد با استفاده از اسپرم های تعیین جنسیت شده نسبت به اسپرم های معمولی کاهش پیدا کرده بود.