بررسی باستان شناسی و گاهنکاری قلعه های دشت مغان براساس داده های باستان شناختی

حوزه جغرافیایی دشت مغان در استان اردبیل به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی اش وضعیتی دارد تا شناخت کم و کیف تطورات فرهنگی آن منطقه در دوره ساسانی می تواند ما را در درک بهتر توبات فرهنگی در آذربایجان ، دشت مغان ، ساسانی یاری دهد. این پژوهش در قالب یک بررسی میدانی و به منظور روشن نمودن وضعیت فرهنگی منطقه و تغییرات و تطورات فرهنگی منطقه و تغییرات دشت مغان شامل شهرستان گری، پارساباد، بیله سوار در دو فصل انجام شد و در نتیجه 6 قلعه و یا دژ باستانی شناسایی گردید که همه این قلعه ها متعلق به دوره اسلامی تا سده 4 و 5 می باشند. مطالعه گونه شناسی سفال های دوره ساسانی و اسلامی منطقه و نیز درک و دریافت کلی الگوی استقراری منطقه در دوره ساسانی از نتایج مهم این پژوهش است که بر اساس آنها مشخص گردید در دوره ساسانی استقرارها نسبت دوره قبل اشکانی از نظر تعداد و وسعت افزایش چشمگیری داشته و حتی استقرار در این قلعه ها در دوره های بعد دوران اسلامی پیش از دوره ساسانی پررونق بوده. این نشانگر وضعیت نامساعد یا به دلیل قرارگرفتن در مسیر تجاری جاده قفقاز برای نظم بخشی به امور تجاری میان راهی و یا تغییر الگوی پرکنش استقرارها شاه نشین، نسبت به دوره قبل است، و همچنین مشخص شد که قلعه های دشت مغان به دو گروه تقسیم شده اند. 1- قلعه هایی که در دشت قرار گرفتند و قلعه هایی که در کوهستان ها قرار گرفتند. با این وضعیت قلعه هایی که دردشت قرار گرفتند عنوان قلعه شهری را به خود دادند. 2- قلعه هایی که در کوهستان قرار گرفته اند استقرار کوچکی دارند و صرفاً کاربرد نظامی به خود دارند.