بررسی تغییرپذیری آواهای منظر (soundscape) و متریک های سیمای سرزمین در امتداد گرادیان شهری – طبیعی در بخش مرکزی استان اصفهان

رشد جمعیّت و همچنین افزایش مهاجرت به شهر ها در دهه های گذشته باعث شده است که تراکم جمعیّت و همچنین سطح شهرهای بزرگ افزایش یابد. روند شهرنشینی در ایران منجر به به کاهش کیفیّت محیط زیست در بسیاری از بخش های این کشور، خصوصاً در قسمت های شهرنشین استان اصفهان شده است. تغییرات اخیر در زمینه الگوهای سیمای سرزمین به واسطه توسعه سبب تغییر ساختار سیمای سرزمین شده است که یکی از این تغییرات، رشدشهرنشینی است که به دنبال خود منجر به ایجاد آلودگی صوتی شده است. مناطق آرام دارای ارزش اکولوژیکی بالا هستند، ارزش پارک های ملّی و پناهگاه های حیات وحش نیز با توجه به معیار کیفیّت هوای پاک سنجیده می شود. اکولوژی آوای منظر، مطالعه آواهای زیستی، طبیعی و انسانی برخاسته از محیط، در دو مقیاس زمانی و مکانی و ارتباط این آواها با فرآیندهای اکولوژیکی سیمای سرزمین و فعالیّت های انسانی است. این مطالعه، اوّلین اقدام برای معرّفی کاربرد اکولوژی آوای منظر در طراحی و مدیریّت شهری در ایران است همچنین تغییرات الگوهای آوایی، صوتی و متریک های سیمای سرزمین در امتداد مناطق شهری، نیمه طبیعی و طبیعی نمایش و بررسی می شوند. برای دستیابی به این اهداف، متریک های سرزمین(شاخص های تعداد لکّه، نمایه بزرگترین لکّه ودرصد پوشش اراضی و...)، در نرم افزار fragstate محاسبه و با نتایج بخش صوت در کاربری های مختلف مقایسه شدند. در بخش صوت 90 ایستگاه به صورت تصادفی(10 ایستگاه در 9 بافر به مرکزیت خیابان حکیم) انتخاب و پارامترهای صوتی شامل تراز فشار صوتی به وسیله دستگاه صوت سنج بروئل و کجایر مدل2230 اندازه گیری و آواهای منظر به روش کیفی ثبت شدند. نتایج نشان داد با پیش روی از مناطق شهری به سمت مناطق طبیعی تعداد لکّه های شهری در حال کاهش هستند و بر تعداد لکه های طبقه بایر افزوده می شود. درطول این امتداد کلاس کشاورزی در فاصله 20 الی 30 کیلومتری دارای بیشترین تعداد لکه نسبت به فواصل دیگر است. تنوّع کاربری ها تا فاصله 25 کیلومتری افزایش وبعد از آن کاهش می یابد. این فاصله در منطقه مورد مطالعه دارای بیش ترین میزان تنوع آوایی است. در مناطق شهری، آواهای انسانی و ترافیکی مقادیر بالایی را نشان می دهد و در مناطق کاملاً طبیعی و پارک کوهستانی صفه بیش ترین آواها، آواهای زیستی می باشند. بیشترین تراز فشارصوتی مربوط به ناحیه پیرامون فرودگاه با تراز فشار صوتی 85 دسی بل و مناطق شهری از جمله شهر اصفهان، شاهین شهر، خمینی شهر، نجف آباد، دولت آباد وگز و برخوار و زرین شهر می توان اشاره کرد. همچنین کمترین تراز فشار صوتی در پارک های ملّی قمیشلو و کلاه قاضی مشاهده شد که در حدود 2 دسی بل ازمناطق کاملا طبیعی تا 40 دسی بل در اطراف بزرگراه شهید کاظمی ثبت شده است. در این تحقیق مشخّص شد که بهترین روش درونیابی برای داده های تراز فشار صوتی در این مقیاس روش همسایگی است که دارای خطاهای rmseوmbe و mae کمتری می باشد. نتایج به دست آمده نشان داد که ارتباط بسیار قوی میان الگوهای سیمای سرزمین و نوع کاربری اراضی با مقادیر صوتی وجود دارد. از طرف دیگر نیز نتایج این مطالعه می تواند در مناطق شهری به عنوان مبنایی در زمینه طراحی های شهری قرار گیرد به گونه ای که در این مناطق سعی برکاهش آواهای انسانی و بهبود کیفیّت آواهای منظر شود.