ارزیابی خطر (روش سیستم شاخص های بیابان زایی مدیترانه ای اروپا، dis4me) و خسارت بیابان زایی (منطقه مورد مطالعه: آبخیز اترک سفلی در شمال شرق استان گلستان)

تشدید شرایط بیابانی به روندی اطلاق می شود که سبب کاهش تولید بیولوژیکی سیستم ها و تخریب محیط می گردد، لذا مقابله با این پدیده بسیار حائز اهمیت می باشد. در این مطالعه جهت ارزیابی خطر بیابان زایی در منطقه اترک از مدل dis4me استفاده گردید. برای اجرای این مدل و ترسیم نقشه بیابان زایی منطقه مورد مطالعه، هشت معیار (اقلیم، خاک، پوشش گیاهی، مدیریت ازاضی، رواناب، کاربری، اجتماعی و ترکیبی) با توجه به شرایط منطقه به عنوان معیارهای کلیدی بیابان زایی در نظر گرفته شد و سپس به کمک جدول های طبقه بندی شدت بیابان زایی، کلاس بیابان-زایی هر یک از واحدها و در نتیجه کل منطقه تعیین و به نقشه خطر تبدیل شد. تفاوت بین کلاس ها با ازمون مربع کای و صحت مدل با آزمون های من ویتنی، اسپیرمن و پیرسون تعیین گردید. نقشه خسارت با ترکیب نقشه های شدت خطر، فراوانی و درجه آسیب پذیری عناصر بر اساس معادله ریسک تهیه شد. ارزیابی توزیع فراوانی کلاس های خطر بیابان زایی نشان می دهد که در حال حاضر متوسط وزنی ارزش کمی برای کل منطقه مورد مطالعه بر اساس هشت معیار مورد بررسی 1/35 تعیین گردیده است که کلاس شدت بیابان زایی برای کل منطقه شدید و بحرانی(ج) می باشد. همچنین نتایج حاصل از این ارزیابی نشان می دهد که 16/6 درصد منطقه از نظر درجه بیابان زایی در کلاس بحرانی(الف)، 22/22درصد آن در کلاس بحرانی(ب) و 2/61 درصد در کلاس بحرانی(ج) قرار دارد. معیار آب با متوسط عددی 1/68، پوشش گیاهی با متوسط عددی 1/62 و شوری با متوسط عددی 1/60بیشترین تأثیر را در بیابان زایی منطقه دارند. مقایسه آماری مدل با شواهد زمینی با استفاده از اسپیرمن و پیرسون در سطح 1 درصد معنی دار بوده و با آزمون من ویتنی اختلاف معنی داری نداشتند. 5/76 درصد منطقه مورد مطالعه در کلاس خسارت شدید و خیلی شدید (iv, v) قرار گرفته است. کل خسارت ریالی منطقه اترک 2/50729069 میلیون تومان برآورد گردیده است