تنوع ژنتیکی ارقام گندم بهاره از نظر کارآیی جذب و انتقال zn در شرایط فاقد و واجد محلول پاشی سولفات روی

یکی از راه های رفع کمبود رویzn) ) در جوامع بشری استفاده از ارقام گندم برخوردار از کارآیی جذب بالا برای این عنصر می باشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ارقام گندم بهاره از لحاظ کارآیی جذب و انتقال روی به دانه دو آزمایش جداگانه (فاقد و واجد محلول پاشی روی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا و تجزیه واریانس مرکب بر روی آن انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب صفات مورد ارزیابی حاکی از آن بود که بین ارقام به غیر از صفات میزان روی در دانه و آندوسپرم از نظر کلیه صفات تنوع ژنتیکی بالایی وجود دارد. اثر متقابل رقم*روی در مورد صفات تعداد پنجه بارور، عملکرد کلش، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار و در مورد صفات دیگر غیر معنی دار شد. اختلاف بین سطوح روی نیز برای صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد کلش، عملکرد دانه، مقدار روی در کل دانه معنی دار شد. بیشتر ین ضریب تغییرات ژنتیکی و وراثت پذیری عمومی به ترتیب مربوط به عملکرد کلش و عملکرد دانه بودند. طبق نتایج تجزیه همبستگی و رگرسیون، ویژگی های میزان روی در کل دانه و آندوسپرم با عملکرد دانه رابطه خطی نشان ندادند و تغییرات آن ها مستقل از تغییرات عملکرد دانه بود. در شرایط واجد محلول-پاشی روی بیشترین اثر مستقیم بر روی عملکرد دانه، به ترتیب نزولی، مربوط به وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد کلش و طول مدت پر شدن دانه بود. در شرایط فاقد محلول پاشی روی بیشترین اثر مستقیم را، به ترتیب نزولی، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد کلش و طول سنبله بر روی عملکرد دانه داشتند. عدم همبستگی stiها براساس ویژگی های عملکرد دانه، محتوای روی کل دانه و محتوای روی آندوسپرم نشان از استقلال آن ها و این نتیجه را در بر داشت که گزینش بر اساس این شاخص ها باید به شکل مستقل ولی همزمان جهت انتخاب ارقام روی کارآ و در عین حال دارای عملکرد بالا صورت پذیرد. مطابق بند فوق در پژوهش حاضر ارقام کویر و گنبد به عنوان ارقام روی کارآ و دارای عملکرد بالا معرفی شدند.