بررسی ژنتیکی، شاخص های گزینش و نقشه یابی qtl های کنترل کننده عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان

به منظور بررسی صفات مورفولوژیک و تنوع ملکولی، نسل-های f1، f2 و f3حاصل از تلاقی روشن × کویر تهیه و به همراه والدین در قالب طرح لاتیس دوگانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس مقایسه میانگین خانواده 13 و 37 به ترتیب بهترین و ضعیف ترین خانواده از نظر عملکرد دانه می باشند. رگرسیون گام به گام در جمعیت مورد بررسی نشان داد تغییرات صفات قادر به توجیه 53 درصد از تغییرات عملکرد می باشند. صفت وزن خشک سنبله اصلی بیشترین اثر مستقیم (0/496) را بر عملکرد داشت. تجزیه خوشه ای خانواده ها را در دو گروه متفاوت تقسیم بندی نمود. تجزیه میانگین نسل ها نشان داد که اثرات غالبیت و افزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی صفات مختلف نقش معنی-داری دارند. با وجود معنی دار بودن اثر افزایشی در اکثر صفات، اهمیت این اثر کمتر از غالبیت بود. در این مورد پیشنهاد می شود گزینش تا نسل های پیشرفته به تاخیر افتد. نتایج حاکی از آن است که صفت تعداد دانه کل بیشترین همبستگی ژنتیکی را با عملکرد دانه داشت. همچنین انتخاب غیر مستقیم از طریق شاخص پسک - بیکر می تواند کارایی بیشتری برای بهبود عملکرد دارا باشد که در این شاخص صفت تعداد دانه کل بیشترین میزان پاسخ به انتخاب را دارد. شناسایی qtlهای کنترل-کننده صفات با استفاده از 19 نشانگر ssr انجام گرفت. در این پژوهش در مجموع 25 qtl شناسایی شد. 13 qtl بر روی کروموزوم a2، 7 qtl بر روی کروموزوم b3، 2 qtl بر روی کروموزوم d6، 2 qtl بر روی کروموزوم a5 و یک qtl بر روی کروموزوم a4 قرار داشت. سه qtl برای تعداد پنجه بارور روی کروموزوم های a2 و b3 تشخیص داده شد که هرکدام به ترتیب 5/9، 7/6 و 16/5درصد از واریانس فنوتیپی صفت را توجیه می نمایند. یک qtl برای وزن خشک سنبله اصلی روی کروموزوم a2 پیدا شد که 13/7 درصد از واریانس فنوتیپی صفت را توجیه نمود. دو qtl برای تعداد دانه کل بر روی کروموزوم های a2 و b3 شناسایی شد که 12/6 درصد از واریانس فنوتیپی این صفت را توجیه نمود. دو qtl برای عملکرد دانه بر روی کروموزوم های a2 و b3 تشخیص داده شد که 18/6درصد از واریانس فنوتیپی صفت را توجیه می نمایند.