اصل استفاده معقول و پایدار در حقوق بین الملل محیط زیست با تأکید بر منابع جاندار دریای خزر

مفهوم استفاده پایدار و معقول از اصول حقوق بین الملل محیط زیست است که در اسنادی چون دستور کار 21، اعلامیه 2002 دهلی نو و سند ریو + 20 آمده است. ولی با وجود این کمتر در آثار نویسندگان به عنوان یک "اصل" مورد شناسایی قرار گرفته است. استفاده پایدار و معقول، استفاده ای است که در عین بر طرف کردن نیاز های نسل حاضر، توانایی نسل آینده را نیز برای برطرف کردن نیازهایش، حفظ کند. مفاد و محتوای این اصل در معاهدات و موافقتنامه های قرن 19 و 20 و تا هم اکنون به طور غیرمستقیم، مورد توجه بوده است. ریشه ی شکل گیری این اصل به استفاده از منابع طبیعی مشترک برمیرگردد. آن جا که بر سر استفاده از این منابع اختلاف پیش می آمد و بحث استفاده ی منصفانه از آن ها مطرح می شد. به دنبال منصفانه بودن، پایداری نیز مطرح شد. دریای خزر از جمله منابع مشترکی است که برای حفظ و بقای محیط زیست و منابع آن، اجرای مفاد این اصل در مورد آن کار ساز است. مقررات بین المللی و منطقه ای که برای حفاظت از محیط زیست دریایی وجود دارد، مولفه های اجرای این اصل را بیان می دارد. اجرای این اصل در کنار سایر اصول حقوق بین الملل محیط زیست می تواند به تحقق هدف کنوانسیون تهران برای حفاظت از محیط زیست دریای خزر کمک کند. حفاظت از محیط زیست دریای خزر امری نیست که به طور انفرادی توسط هر یک از کشور ها ساحلی خزر امکان پذیر باشد؛ بلکه همکاری این دولت ها را در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی می طلبد.