واسنجی و ارزیابی مدل substor-potato برای گیاه سیب زمینی و کاربرد آن برای بهبود مدیریت آبیاری

با توجه به محدودیت منابع آب، استفاده بهینه از منابع آب موجود ضروری است. برای رسیدن به بالاترین کارایی مصرف آب و عملکرد محصول لازم است تمام عوامل موثر در تولید محصول شامل انتخاب تاریخ کاشت مناسب و استفاده از ذخیره رطوبتی خاک به درستی مدیریت شوند. برای مدیریت صحیح آبیاری، اجرای طرح های پژوهشی به منظور بررسی استراتژی های مختلف مدیریتی لازم است اما به دلیل هزینه بر و زمان بر بودن این گونه طرح ها، مدل های گیاهی با کارایی آسان تر و سریع تر مورد استفاده قرار می گیرند. در این راستا پژوهشی با اهداف بررسی اثر تاریخ کاشت سیب زمینی بر کارایی مصرف آب و واسنجی و ارزیابی مدل substor-potato جهت استفاده در مدیریت آبیاری سیب زمینی رقم بورن انجام شد. تیمارهای مورد مطالعه چهار تاریخ کاشت سیب زمینی رقم بورن شامل اول تیر ماه ((pd1، دهم تیر ماه (pd2)، بیستم تیر ماه ((pd3 و سی ام تیر ماه ((pd4 با مدیریت آبیاری قطره ای- نواری بود. تیمارهای آزمایشی با استفاده از طرح آماری کرت های نواری در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. شاخص های فنولوژی رشد، عملکرد، کارایی مصرف آب آبیاری و نشاسته سیب زمینی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد تاریخ کاشت بر عملکرد کل، عملکرد تک بوته، کارایی مصرف آب آبیاری، درصد ماده خشک غده، درصد نشاسته و ارتفاع بوته اثر معنی دار دارد. بیشترین و کمترین میزان عملکرد به ترتیب برابر با 49/33 تن بر هکتار برای تیمار pd3 و 30/28 تن بر هکتار برای تیمار pd4 مشاهده شد. بیشترین و کمترین میزان کارایی مصرف آب آبیاری به ترتیب برابر با 6/45 کیلوگرم بر متر مکعب برای تیمار pd3 و 4/23 کیلوگرم بر متر مکعب برای تیمار pd4 مشاهده شد. واسنجی مدلsubstor-potato با دقت بسیار خوبی انجام شد و مقدار ضریب تبیین (r2) برای شاخص های عملکرد تر 0/84، عملکرد خشک 0/53 و کارایی مصرف آب آبیاری 0/93 بود. ضرایب ژنتیکی سیب زمینی رقم بورن g2 = 2000، g3 = 25، pd = 0.9،p2 = 0.9 و tc = 17 بدست آمد. ارزیابی مدل دقت نسبتاً خوب مدل برای شبیه سازی عملکرد تر غده و کارایی مصرف آب آبیاری و دقت خوب مدل برای شبیه سازی عملکرد خشک غده را نشان داد. شاخص های آماری r2، شاخص توافق ویلموت و ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده (nrmse) به ترتیب برابر 0/95، 0/8 و 30 درصد برای عملکرد تر غده، 0/97، 0/96 و 14/43 درصد برای عملکرد خشک غده و 0/96، 0/8 و 30/8 درصد برای کارایی مصرف آب آبیاری بود. نتایج نشان داد تغییر تاریخ کاشت عملکرد کل محصول را تا 38 درصد، کارایی مصرف آب آبیاری را تا 34/4 درصد و کارایی تولید نشاسته را تا8 / 48 درصد افزایش می دهد. واسنجی و ارزیابی مدل گیاهی substor-potato بستر لازم برای بررسی استراتژی های مختلف مدیریتی برای تعیین بهترین راهکار مدیریتی در شرایط بحران آب جهت افزایش کارایی مصرف آب را فراهم می کند.