سلامت روانی از منظر قرآن

از اقسام بسیار مهم سلامتی ، سلامت روان است که فرد بدون آن از دستیابی به اهدافش در زندگی بازمانده و قادر نخواهد بود از امکانات زیست اجتماعی بهره مند شود. از آنجائیکه قرآن خود را کتاب هدایت و شفا معرفی می کند و اعلام می دارد که هیچ مسأله ای در آن فروگذار نشده است می توان نظر آن را در مورد سلامت روانی و راههای حصول شخصیت سالم جویا شد. بدین منظور در این نوشتار ابتدا واژه های نمایانگر شخصیت در قرآن مورد بررسی قرار گرفته اند. واژه هایی همانند شاکله، قلب، نفس و صدر. سپس نگاه قرآن در زمینه مبانی انسان شناختی که ارتباط زیربنایی با مسائل مربوط به سلامت روانی دارد مورد بررسی قرار گرفته است. قرآن انسان را موجودی دارای اختیار و اراده می داند به گونه ای که در عین اینکه نمی تواند رابطه اش را با عوامل محدودیت ساز به کلی قطع کند می تواند تا حدود زیادی علیه این محدودیت ها طغیان نموده، خود را از قید حکومت این عوامل آزاد سازد. همچنین قرآن انسان را موجودی نیک سرشت و دو بعدی می داند و برای نوع انسان طبیعت مشترکی قائل است. هر کدام از مکاتب روانشناسی نظرات مختلفی در مورد این مبانی دارند. از جمله موارد اختلاف روانشناسی و قرآن که منبعث از نوع نگاه به انسان می باشد اختلاف در مورد نابهنجاری هاست. نابهنجاری های عقلی و روانی محدوده مشترک قرآن و روانشناسی است اما در اینکه اضطراب اعتقادی هم در زمره نابهنجاری قرار بگیرد میان نگرش قرآن و روانشناسی اختلاف وجود دارد. در ادامه مشخصاتی که قرآن از یک انسان سالم ارائه می دهد در سه بخش ویژگی های شخصیت سالم در ارتباط با هستی، با خود و با دیگران مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته و در فصل انتهایی به راهکارهایی که قرآن کریم برای تأمین سلامت روانی ارائه داده، پرداخته شده است. راهکارهایی مانند: ارضای صحیح نیازهای زیستی، مثبت اندیشی، ایمان، عبادت و نیایش، زهد، توکل، رضا و تسلیم، بهره مندی از طبیعت، راهبردهای تنظیم و بهبود روابط خانوادگی، روش های برقراری و تعمیق روابط اجتماعی جهت بهره مندی از حمایت های اجتماعی و ...