کاربرد اسپرمیدین و متیل جاسمونات بر بیان جنسیت گل های خیار (رقم رشید)

خیار از گیاهان یکپایه و محصول فصل گرم است که نسبت تعداد گل ماده به نر در ارقام مزرعه ای در شرایط عادی حدود 1 به 7 می-باشد. می توان با افزایش تعداد گل ماده در بوته، با استفاده از تیمار های مختلف از قبیل استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی میزان عملکرد را افزایش داد. بدین منظور پژوهشی با هدف بررسی اثر اسپرمیدین و متیل جاسمونات بر بیان جنسیت گل های خیار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو آزمایش در دو فصل در دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. آزمایش اول با 7 تیمار شامل اسپرمیدین با سه غلظت 0/25، 0/5 و 0/75 میلی مولار، متیل جاسمونات با سه غلظت 0/1، 0/25 و 0/5 میلی مولار و شاهد (آب مقطر) در 4 تکرار، در فصل پاییز 1392 و آزمایش دوم با 4 تیمار شامل دو تیمار 0/5 و 0/75 میلی مولار اسپرمیدین و تیمار 0/5 میلی مولار متیل جاسمونات و شاهد (آب مقطر) در 3 تکرار و در فصل بهار 1393 به اجرا در آمد. اعمال تیمارها به صورت محلول پاشی بوته های خیار در مرحله 2 الی 4 برگی بود. در هر دو آزمایش زمان تا آغاز گلدهی، اولین گره گل دار، تعداد گل ماده، تعداد گل نر، وزن میوه (عملکرد)، طول ساقه اصلی، تعداد ساقه فرعی، وزن تر و خشک بوته، میزان کلروفیل برگ، شاخص کیفی رنگ میوه، میزان فعالیت آنتی اکسیدانی، مقدار ویتامین ث میوه، سفتی بافت میوه، مقدار کل مواد جامد محلول میوه مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع نتایج هر دو آزمایش مشابه بود. نتایج نشان داد که تیمار با اسپرمیدین سبب کوتاه شدن زمان از کاشت تا گل دهی، گل دهی در گره های پایین تر بوته، افزایش تعداد گل ماده، کاهش تعداد گل نر در بوته و نهایتاً افزایش عملکرد در بوته نسبت به تیمار شاهد گردید. همچنین کاربرد اسپرمیدین باعث افزایش تعداد ساقه فرعی، تعداد گره، قطر طوقه، ظرفیت آنتی اکسیدانی بوته، میزان کلروفیل برگ، مقدار ویتامین ث میوه و بهبود کیفیت رنگ میوه و سبب کاهش مقدار کل مواد جامد محلول به طور معنی دار در مقایسه با تیمار شاهد گردید. کاربرد اسپرمیدین اثر معنی داری روی وزن تر و خشک بوته و همچنین طول ساقه اصلی بوته نداشت. تیمار با متیل جاسمونات باعث زود گل دهی و کاهش گل های نر در مقایسه با شاهد شد، اما اثر معنی داری روی اولین گره گل دار، تعداد گل ماده و عملکرد نداشت. همچنین کاربرد متیل جاسمونات در مقایسه با شاهد به طور معنی داری سبب افزایش تعداد ساقه فرعی، طول بوته و کلروفیل برگ بوته و سبب کاهش وزن خشک بوته شد. در حالی که اثر معنی داری بر قطر طوقه، تعداد گره، مقدار ویتامین ث میوه، مقدار کل مواد جامد محلول میوه و کیفیت رنگ میوه نداشت. نهایتاً توضیح اینکه تعداد گل های نر در آزمایش دوم به دلیل طول روزهای بلند و دمای بیشتر در فصل بهار افزایش یافته و نسبت تعداد گل ماده به تعداد گل نر را نسبت به فصل پاییز کاهش داد.