روش شناسی فرهنگ های فارسی معاصر

اختراع زبان و خط یکی از بی بدیل ترین راه های حفظ و ماندگاری یک ملت بوده است. تحولات و دگرگونی های زبانی و تعامل با فرهنگ ها و زبان های دیگر باعث روی آوردن جوامع به حفظ و تثبیت زبان خود و تدوین واژه نامه ها و فرهنگ ها شد. هر فرهنگی به مثابه ی حافظه ی یک ملت است که برای تثبیت هویت انسان ها در طول تاریخ، تلاش می کند. فرهنگ ها هسته ی اصلی توسعه ی زبان و ترقی آن اند و تعامل و ارتباط بهتر و مناسب با سایر جوامع در سایه ی تدوین و تألیف فرهنگ ها شکل می گیرد. فرهنگ نگاری ، امروزه علمی است که با کمک رشته های مختلفی مانند : ریشه شناسی، زبان شناسی، دستور و ... در پی ایجاد اثری ماندگار در گنجینه های زبانی است. از آن جا که ایران کشوری است با پیشینه ی فرهنگ نگاری دور و دراز، اما در عمل و علمِ فرهنگ نگاریِ نوین، نوپا، در این پژوهش سعی شده است با استفاده از روش شناسیِ تدوین و تألیف فرهنگ هایِ عمومیِ تک زبانه ی فارسی معاصر، عدم رعایت اصول و موازین فرهنگ نگاری نوین در این آثار و روش مند نبودن آنها که عمده ترین شان عبارتند از : لغت نامه ی دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ عمید، فرهنگ بزرگ سخن و فرهنگ جامع زبان فارسی، بررسی شده و به شیوه ی توصیفی توسعه ای که محور اصلی این نوشتار است راه کارهای کاربردی در فرهنگ نگاری و به تبع آن در نقد فرهنگ که مکمل و صورت عملیِ رعایت اصول در فرهنگ نگاری است، ارائه شده و الگویی مناسب در جهت روش مند سازی فرهنگ نگاری مطرح شود. در این بررسی در پایان هر فصل بعد از بیان نظرات صاحبان اندیشه و علم، بخشی به نام طبقه بندی رده شناسی بر اساس اصول مالکیل مطرح شده است و به بررسی کلی هر فرهنگ پرداخته می شود که پیش از این به این شکل درباره ی آنها بحث نشده است (به جز درباره ی کلان ساختار و خردساختار فرهنگ بزرگ سخن) و برای اولین بار بیان شده است که البته شرح جزئی تر آنها وارد بحث زبان شناسی شده که در این مقال نمی گنجد و نیازمند پژوهش متخصصان این امر است. همچنین در نگارش این نوشتار از مصوبه های فرهنگستان و کتاب نگارش دکتر سمیعی گیلانی استفاده شده است. در این پژوهش علاوه بر فرهنگ های فوق به فرهنگ نگاری نوینی که حاصل علوم و فناوری ارتباطات و اطلاعات و وب است، در فصلی به نام فرهنگ های الکترونیک نیز پرداخته شده و نمونه هایی از این نوع فرهنگ ها و مبحث نمایه سازی معرفی وبررسی شده است.