بررسی بیولوژی و نوسانات فصلی شته انار aphis punicae(hem., aphididae) و شناسایی دشمنان طبیعی آن در اصفهان

شته سبز انار aphis punicae (hem., aphididae) از مهم ترین آفات انار می باشد که با تغذیه از شیره گیاهی و همچنین ترشح عسلک فراوان خسارت ایجاد می کند. جهت مطالعه تغییرات فصلی جمعیت این آفت طی دو منطقه از اصفهان در دو سال متوالی و به صورت هفتگی از درختان آلوده نمونه برداری شد و در فصل زمستان تلفات مرحله تخم بررسی گردید. فراسنجه های مهم رشد جمعیت و باروری شته انار در شرایط صحرایی با استفاده از قفس برگی و در قالب جدول زندگی تعیین شد. برای بررسی تاثیر رقم درخت انار بر نوسانات فصلی و ویژگی های زیستی شته انار، نمونه برداری ها از روی ده رقم انار به صورت هفتگی انجام شد و فراسنجه های مهم جدول زندگی شته بر روی رقم های شیشه پگ، رباب و شهرضا تعیین گردید. تاثیر تنش خشکی در سه سطح (بدون تنش، متوسط و شدید) و تاثیر دما در چهار سطح (19، 22، 25 و 27 سلسیوس) بر روی رشد و نمو و پارامترهای جمعیتی شته انار به ترتیب در گلخانه و آزمایشگاه در قالب جدول زندگی مطالعه شد. همچنین در این تحقیق دشمنان طبیعی این شته با نمونه برداری های هفتگی جمع آوری و شناسایی شدند و نوسانات فصلی چند گونه از آنها مطالعه و با نوسانات فصلی شته انار مقایسه گردید. نتایج نشان داد که اولین پوره ها در دهه دوم فروردین و اولین ماده های بالدار در دهه اول اردیبهشت روی درختان ظاهر شدند. جمعیت شته های زنده زا در اردیبهشت سریعاً افزایش یافت و در خرداد روند نزولی را طی نمود. از اواسط پاییز ماده های جنسی بی بال و نرهای بالدار ظاهر شدند و اولین تخمگذاری ها در نیمه دوم آبان بر روی سرشاخه انجام شد. نرخ ذاتی افزایش جعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جعیت (?)، نرخ خالص تولید مثل (r0) و متوسط مدت زمان یک نسل (t) در شرایط صحرایی و در بهار به ترتیب 010/0±258/0 در روز، 013/0±295/1در روز، 320/1±9/14 پوره و 27/±45/10 روز به دست آمد. بیشترین و کمترین تراکم جمعیت شته به ترتیب بر روی رقم رباب شیراز و رقم رودبار مشاهده شد. در بررسی ویژگی های زیستی، بیشترین طول دوره پورگی و بیشترین مدت زمان طول یک نسل مربوط به رقم شهرضا و کوتاه ترین مدت زمان طول یک نسل روی رقم شیشه پگ بود. همچنین کوتاهترین دوره پورگی، بیشترین نرخ رشد ذاتی افزایش جمعیت و بیشترین نرخ متناهی افزایش جمعیت، درسطح تنش خشکی متوسط دیده شد. این شته در دمای 22 درجه سلسیوس بیشترین و در دمای 27 درجه کمترین میزان بقا را داشت. در این پژوهش، دمای آستانه حداقل برای این شته 33/7 درجه سلسیوس محاسبه گردید. شانزده گونه دشمن طبیعی برای شته انار شناسایی شد که شامل هفت گونه کفشدوزک از خانواده coccinellidae، دو گونه لارو مگس گل از خانواده syrphidae، یک گونه مگس شکارگر از خانواده chamaemyiidae، همچنین تعداد سه گونه زنبور پارازیتوئید از خانواده braconidae، یک گونه از خانواده encyrtidae ، pteromalidae و figitidae بودند. فراوانی فصلی دشمنان طبیعی از نظر اوج ظهور با جمعیت شته تقریباً همزمانی داشت.