سنجش تاثیر نوع کود آلی بر شاخص های سینتیکی تجزیه و تخمین سرعت معدنی شدن نیتروژن از روی سینتیک تولید دی اکسید کربن

مقدار ماده آلی یکی از شاخص های مهم کیفیت خاک محسوب می شود. مواد آلی به دلیل اثر سازنده ای که بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی، زیستی و در نتیجه حاصلخیزی خاک دارند به عنوان یکی از ارکان باروری خاک شناخته شده اند. با توجه به کمبود ماده آلی در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک، استفاده از هر ترکیب حاوی مواد آلی برای تقویت خاک ضروری بوده و سبب بهبود ساختمان خاک، ظرفیت نگهداری آب، افزایش نفوذپذیری و پایداری خاکدانه ها می شود. بنابراین، استفاده از پسماندهای آلی می تواند علاوه بر کاهش زیان های ناشی از کمبود مواد آلی، کاهش مصرف کودهای شیمیایی را نیز به دنبال داشته باشد. تحقیق حاضر باهدف مطالعه سنجش تأثیر نوع کود آلی بر تخمین سرعت معدنی شدن نیتروژن از روی سینتیک تولید دی اکسید کربن در دو نوع خاک آهکی با بافت متفاوت انجام شد. بدین منظور از خاک سطحی( 15-0) سانتی متر از خاک مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در روستای شرودان و منطقه چم علیشاه در استان اصفهان که بر تراس های پایینی زاینده رود قرارگرفته دو نمونه مرکب برداشت شد. معادل یک درصد کربن آلی از کودهای آلی مختلف شامل کود گاوی، کود گوسفندی، کود مرغی، فضولات آهو، لجن فاضلاب و کمپوست زباله به خاک های هوا خشک اضافه شد و با آن ها مخلوط گردید و پس از مرطوب شدن مجدد، تیمار های کودی با تیمار های شاهد به مدت 30 روز برای مطالعه معدنی شدن کربن و 3 ماه به منظور بررسی معدنی شدن نیتروژن در دمای 25 درجه سانتی گراد و رطوبت 50 درصد ظرفیت نگهداری رطوبت، انکوباسیون شدند. تیمار های کودی به لحاظ درصد کربن آلی، درصد نیتروژن کل و c/n متفاوت بودند. معدنی شدن کربن با زمان دارای توزیع نمایی بوده و روند آن از سنتیک رده اول تبعیت نمود. کربن تجمعی معدنی شده (cm) در دامنه بین 3908 و 7602 در خاک شرودان و بین 3122 و 7256 در خاک چم علیشاه بود که بیشترین مقدار آن در کود مرغی و کمترین آن در کود گاوی مشاهده شد. پتانسیل معدنی شدن کربن (c0) در دامنه بین 4473 و 7544 در خاک شرودان و بین 3655 و 7047 در خاک چم علیشاه بوده و بیشترین مقدار آن در کود مرغی و کمترین آن در کمپوست زباله دیده شد. شاخص حاصلضربی معدنی شدن کربن (kc0) در دامنه بین 238 و 1056 در خاک شرودان و بین 197 و 1057 در خاک چم علیشاه بوده و بیشترین مقدار آن مربوط به کود مرغی و کمترین آن مربوط به کود گاوی بود. بیشترین نیمه عمر مربوط به تیمار کود گاوی (56 و 81 روز، به ترتیب در نمونه خاک شرودان و چم علیشاه) و کمترین آن نیز مربوط به کود مرغی (25 و 28 روز، به ترتیب در نمونه خاک شرودان و چم علیشاه) بود. بررسی رابطه بین معدنی شدن کربن (cm) با شاخص حاصلضربی معدنی شدن کربن (kc0) در هر دو نمونه خاک نشان داد که رابطه قوی و مثبت بین این دو پارامتر برقراراست. بنابراین شاخص kc0 می-تواند معیار مناسبی برای سنجش کربن تجمعی معدنی شده (cm) هر دو نمونه خاک در روز سوم باشد. مقادیر کربن و نیتروژن معدنی شده همبستگی قوی با مقادیر نیتروژن موجود در تیمار های کودی و c/n، نشان دادند. همبستگی نیتروژن معدنی شده با کربن معدنی شده به زمان انکوباسیون بستگی داشت. به طوری که بیش ترین همبستگی 3 روز پس از آغاز انکوباسیون مشاهده گردید. تأثیر خصوصیات بیوشیمیایی تیمارهای کودی بر نیمه عمر تجزیه آن ها معنی دار بود.