حق یا حکم بودن ارث در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران

احکام ارث مانند قوانین دیگر شرع از ادله اربعه تحصیل گردیده و فروعات متعددی در باب میراث از این ادله به دست آمده است. چگونگی تقسیم و سهمیه بندی ارث طبق آیات قرآن صورت می گیرد و اختلافاتی که در این مورد در مذاهب اسلامی هست، احتمالا مربوط به ابهاماتی است که در تفسیر و یا برداشت از این آیات وجود دارد. با توجه به اینکه موضوع حق یا حکم بودن ارث به روشنی بررسی نشده، در این نوشتار مسائلی از قبیل تعریف حق و حکم و تفاوت میان آنها، ویژگیهای حق و حکم، تقسیمات حق و حکم از نظر فقها و حقوقدانان، تعریف- شرایط و موانع ارث، قواعد فقهی حاکم بر ارث، بررسی برخی از مسائل ارث از لحاظ حق یا حکم بودن و فروعات متعدد مربوط به آنها مورد بحث و نقادی قرار گرفته و نظرات فقهای متقدم و متأخر و همچنین حقوقدانان در این خصوص تحلیل شده و در نهایت نظر قانون مدنی ایران بیان شده است. پس از بررسی های انجام شده به این نتیجه می رسیم که ارث از احکام است و قوانین آن را شارع مقدس بنابر مصلحت خود وضع کرده است.