معرفت شناسی از دیدگاه شیخ اشراق حکیم سهروردی و ملاصدرا
پایان نامه
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی
- نویسنده نجمه روستایی
- استاد راهنما علی محمد ساجدی سعید رحیمیان
- سال انتشار 1392
چکیده
چکیده معرفت شناسی از منظر شیخ اشراق حکیم سهروردی و ملاصدرا به کوشش نجمه روستایی شیوه اصلی تحقیق حاضر چنین است که: نحوه حصول معرفت و تطابق ذهن و عین از منظر شیخ اشراق و ملاصدرا چگونه است؟ معرفت از مسائل مهم حکمت اشراق است. معرفت در نظام حکمت اشراق به واسطه " اضافه اشراقی" بین مدرِک و مدرَک صورت می گیرد. نور در این حکمت اساس شناخت است. به این معنی که حضور و ظهور، اساس ادراک بوده و علم اشراقی نیز ناظر به این معنی است. هم چنین، از آن جا که در حکمت صدرائی معرفت، گونه ای از وجود است. بنابراین، بسیاری از مسایل معرفت شناسی در گرو هستی شناسی معرفت است؛ در این پژوهش پس از کلیات بررسی می شود که هر دو فیلسوف دستیابی به شناخت را ممکن می دانند. هم چنین شیخ اشراق علم را حصول اضافه اشراقیه می داند و در علم به جزئیات و صور خیالیه طرف اضافه نفس را عالم مثال منفصل می داند و در علم به کلیات طرف اضافه را عقول عرضیه و مثل نوریه می داند. علم حق به اشیاء و به ذات خود و علم نفس به ذات خویش و هم چنین تعقل جواهر مجرد کیف نفسانی نیست. لذا در علم به غیر آن هم در علم انفعالی صورت علمیه ملازم با فعل و انفعال نفسانی و اضافه به خارج است. لذا نفس در تکامل جوهری به اعتبار تجرد برزخی، متصل به عالم مثال شده و صور خیالی را شهود می کند. صور عقلی رشح وجود عقل مجردند و مرتسم در نفس نمی باشند و نفس در مقام صعود به عالم مجردات با عقل مجرد و مثال نوری متحد شده و در نتیجه این اتحاد حقایق و معارف کلی را شهود می نماید. هم چنین تطابق ذهن و عین در دو مقام علم نفس به ادراکات حسی، خیالی و عقلی است. سهروردی معتقد است ادراک حضوری را که به اضافه اشراقی حاصل می شود، مجال غیبت در آن نیست و درباره ادراک شیء غائب از انسان بیان می کند که صورت و مثال حقیقت آن در انسان حاصل می شود. اما بنا بر اصالت وجود، علم حصولی در سایه علم حضوری تحقق می یابد و علم حضوری به قوا و آلات است که مبدأ علوم حصولی است. هم چنین شیوه تحقیق حاضر به روش توصیفی - تحلیلی است. کلید واژگان: علم و معرفت، علم حضوری و حصولی، اتحاد عاقل و معقول
منابع مشابه
معرفت شناسی از منظر شیخ اشراق
بی تردید معرفت و خردورزی همراه و همزاد آدمی، بلکه هویت و حقیقت اوست. آدمی از روز نخست به دنبال شناخت جهان و انسان و مبدأ و معاد برآمد و به واکاوی دستگاه فاهمه و ذهن خود نیز پرداخت و تا حدودی به راز و رمز معرفت پی برد. هر چند برای دانش معرفت شناسی پیشینۀ دیرینی در تاریخ دانش به عنوان شاخه ای مستقل از فلسفه دیده نمی شود؛ اما امروزه معرفت شناسی یا نظریه معرفت به عنوان شاخه ای مستقل از فلسفه رواج د...
متن کاملعلم حضوری از دیدگاه سهروردی و ملاصدرا
در فلسفة اسلامی طرح مسئلة علم حضوری به‌صراحت در آثار سهروردی یافت می‌شود و پس از او صدرالمتألهین آن را بسط داده است. سهروردی علم را به ظهور و نور تعریف کرده و ملاصدرا از این تعریف سود جسته است. هر چند ملاصدرا در مسئلة ابصار با سهروردی مخالفت می‌کند، اما در مواردی همچون حصول مدرکات خیالی از او متأثر است. از جمله موارد اختلاف این دو می‌توان به مسئلة ابصار، مادی یا مجرددانستن قوة خیال، و اتصال یا ...
متن کاملبررسی خوانش تحلیلی ـ انتقادی عالم مثال شیخ اشراق از دیدگاه ملاصدرا
استناد به استدلالاتی چون «امتناع انطباع کبیر در صغیر» و «صور موجود در خواب» از جمله دلایل اساسی شیخ اشراق در قائل شدن به عالم مثال است. وی به جهت نقش واسطی عالم مثال میان عالم ماده و عقول بسیاری از حقایق هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی، همچون بهشت و جهنم صوری، شیاطین و اجنه صوری، نغمه‌های خوش و رایحه‌های دل‌انگیز از احوالات سالکان، صور ملائکه، منشأ کرامات و معجزات، صور خواب و رؤیا، و وحی و الهام را ...
متن کاملبررسی و نقد دیدگاه شیخ اشراق و ملاصدرا دربارة جایگاه مثل در نظام هستی
مثل افلاطونی از دو منظر هستی و شناخت آن مجادلات پردامن های را بین موافقان و مخالفان آن بر انگیخته است، سه فیلسوف بزرگ جهان اسلام، ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا نه تنها در مسأله مثل یکسان نمی اندیشند، بلکه دیدگاه شیخ اشراق و ملاصدرا در تقابل جدی با نظر ابن سینا است، ملاصدرا که مدعی است تاکنون کسی را ندیدم که همانند به این امر پرداخته باشد و این فضل و تأیید الهی بر من است کوشیده است با طرح د...
متن کاملحکمت خسروانی و فیثاغوری از دیدگاه شیخ اشراق
در این جستار کوشیدهایم با نگاهی تاریخی - تحلیلی و با محوریت آثار شیخ اشراق و ارائۀ برخی قرائن متنی، تبارنامۀ معنوی وی را که خود در کتاب المشارع و المطارحات ترسیم ساخته است، بازکاوی کنیم. ازآنجاکه توصیف مختصات روشنی از تبار و طریقۀ عرفانی- حکمی وی در گرو فهم صحیح مفهوم حکمت و تأله و نیز نمایندگان آن نزد اوست، در این مجال، چرایی حضور اشخاص و اعلام این تبارنامۀ اشراقی را که در قالب دو شاخۀ شرقی (...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شیراز - پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023