نقش امرای آذربایجان در روابط ایران و عثمانی (اواخر صفویه تا اوایل قاجاریه)

امرای آذربایجان به عنوان بیگلربیگان ولایات خود که از طرف دولت مرکزی انتخاب می شدند در حوزه ی حاکمیت شان استقلال داخلی داشتند ،ولی بطور کلی در دوره ی صفویه در اطاعت فرامین پادشاهان ایران بودند. هرگونه ارتباطی هم که با عثمانیها داشتند، در جهت موازی و موافق سیاست ایران بود. اواخر صفویه هم این روال جاری بود به جز شیروان و داغستان که بصورت ظاهری تابع ایران بودند، ولی پنهانی با عثمانیهای هم کیش خود ارتباط داشتند. این بیگلر بیگان در مناطق خود یک نوع حکومت موروثی محلی ایجاد کرده بودند، مانند: خاندان دنبلی(خوی)، جوانشیروزیاد اوغلی ها(قراباغ)و سلسله ی باگراتی در گرجستان و ... . هنگام هجوم عثمانیان به ایران که با سقوط اصفهان توسط افغانها مصادف بود اهالی، خوانین و امرای منطقه سعی در دفاع از مناطق و سرزمین خود داشتند ولی با بی کفایتی قدرت مرکزی ایران این تلاشها فایده ای نبخشید. در دوره افشاریه نیز سعی داشتند با کمک نادر عثمانیها را از مناطق و ولایات خود بیرون کنند. اما در اواخر عمر افشاریه اهالی و امرا دست به شورش زدند، در این بین عثمانیها نیز سعی داشتند اوضاع را متشنج کرده به نفع خود بهره برداری کنند. در دوره زندیه هم که با وجود آشوب و تفرقه، خان نشینی در سراسر آذربایجان بوجود آمد ایشان در حفظ استقلال خود و قدرت گیری تلاش نموده بدین خاطر به قدرتهای خارجی مانند روس و عثمانی تکیه می کردند این قدرتها نیز به خاطر منافع سیاسی از ایشان بهره برداری های لازم را می نمودند.