پهنه بندی خطر زمین لغزش در منطقه دوراهان

یکی از انواع فرآیندهای دامنه¬ای که هر ساله موجب خسارات جانی و مالی فراوانی در بسیاری از نقاط ایران و جهان می¬شود، پدیده زمین¬لغزش است. در سال¬های اخیر، وقوع زمین¬لغزش¬ها در مناطق مختلف کشور به دلایل گوناگون از جمله تغییر در استفاده از زمین و ا حداث جاده افزایش یافته است. از این رو بررسی و تحقیق در خصوص این پدیده، ارزیابی عوامل موثر و همچنین شناسایی مناطق حساس برای پیشگیری یا اجتناب از خسارات ناشی از آن به خوبی احساس می¬شود .تهیه¬ی نقشه پهنه¬بندی این امکان را فراهم می¬سازد که مناطق آسیب¬پذیر، شناسایی و در برنامه¬های محیطی مد نظر قرار گیرند. زمین¬لغزش را می¬توان حرکت توده¬ای مواد دامنه¬های شیب¬دار، تحت تأثیر نیروی ثقل توده و عوامل محرکی مانند زمین¬لرزه، سیل و باران¬های سیل آسا تعریف نمود. استان چهارمحال¬و¬بختیاری به دلیل ارتفاع زیاد، وجود لایه های مارنی و رسی فراوان، فعالیت لرزه خیزی بسیار زیاد، با توپوگرافی به طور عمده کوهستانی و بارندگی زیاد، شرایط را برای زمین لغزش فراهم می آورد. منطقه ی دوراهان بخشی از این استان است که در جنوب شهرستان بروجن قرار دارد. هدف از این تحقیق پهنه¬بندی خطر زمین¬لغزش در منطقه دوراهان از طریق تهیه لایه¬های اطلاعاتی و عوامل موثر بر خطر وقوع زمین¬لغزش با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدل ahp می¬باشد. بدین منظور با مرور منابع در دسترس، کلیه عواملی را که می¬توانند در بروز زمین¬لغزش موثر باشند، که عبارتند از ده عامل؛ جهت شیب، شیب، ارتفاع، سازند زمین¬شناسی، کاربری اراضی، فاصله از گسل، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، تراکم¬زهکشی و بارندگی به عنوان فاکتورهای موثر انتخاب گردیدند. در مرحله بعد لایه¬های اطلاعاتی مربوط به فاکتورهای ذکر شده در بالا در سامانه اطلاعات جغرافیایی و با استفاده از نرم افزارarc gis تهیه و هر کدام از این لایه¬ها با لایه اطلاعاتی پراکنش زمین¬لغزش¬ها قطع داده شد و عوامل موثر در وقوع پدیده زمین¬لغزش بررسی شد. به منظور پهنه¬بندی خطر زمین¬لغزش هر یک از کلاس¬های عوامل به روش ahp وزن¬دهی شدند، و اقدام به تهیه¬ی نقشه¬ی پهنه¬بندی خطر زمین¬لغزش در 5 طبقه خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد گردید. تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده نشان داد بیشترین سطح لغزش در جهت غربی (34 درصد)، شیب متوسط 15-25درجه (45.41 درصد)، فاصله از گسل 700-0 متر (45.25 درصد)، فاصله از جاده 1500-0 متر (55.22 درصد)، فاصله از آبراهه 75-0 متر (61.71 درصد)، طبقه ارتفاعی 2400-2200 متر (37.98 درصد)، طبقه بارندگی 650-625 میلیمتر (43.51 درصد)، کاربری اراضی؛ جنگل¬ها (77.69 درصد) و در مورد سازند زمین¬شناسی در سازند تاربور (31.64 درصد) اتفاق افتاده است. همچنین نقشه پهنه¬بندی خطر زمین¬لغزش نشان داد که حدود 80 درصد از منطقه دوراهان در طبقه خطر زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته است که نشان دهنده¬ی حساسیت قابل توجه منطقه دوراهان به زمین¬لغزش است که نیازمند توجه وی‍ژه نسبت به این منطقه و اقدامات مدیریتی مناسب می¬باشد.