ارزیابی جمعیت های نوروزک (salvia leriifolia) از لحاظ خصوصیات مورفولوژیک و سیتوژنتیک

یکی از گونه¬های ارزشمند، اندمیک و در حال انقراض که رویشگاه اختصاصی آن محدود به کشور ما و بخش کوچکی از افغانستان است؛ گیاه دارویی روغنی صنعتی علوفه¬ای نوروزک (salvia leriifolia) است. این گیاه به رغم اهمیت زیادی که از منظرهای مختلف دارد، تا کنون از حیث ویژگی های مختلف زیستی، از جمله بررسی تنوع ژنتیکی، مورد توجه کافی قرار نگرفته ¬است. از این رو مطالعات سیتوژنتیکی با استفاده از بررسی تقسیم میتوز و شمارش کروموزومی و اندازه¬گیری طول بازوهای کوتاه و بلند کروموزومی به منظور برآورد تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی صورت گرفت. برای دستیابی به این هدف از هر جمعیت سه بوته را انتخاب کرده و سه بذر از آن را مورد مطالعه قرار دادیم. آماره¬های متعددی جهت سنجش تقارن کاریوتیپی توده¬ها محاسبه شده و با استفاده از روش لوان فرمول کاریوتیپی هر گونه تعیین گردید. همچنین، با استفاده از جدول دوطرفه¬ی استیبنز دسته¬بندی شدند. سپس ایدیوگرام مربوطه نیز رسم گردید. برروی داده های حاصل از صفات کاریوتیپی، تجزیه¬ی واریانس در قالب طرح پایه¬ی کاملاً تصادفی، با چند مشاهده در تکرار انجام شد. تجزیه¬ی واریانس نشان داد که بین جمعیت¬ها اختلاف معنی داری در صفات کاریوتیپی وجود ندارد. اما معنی¬دار شدن tlو la نمایانگر وجود اندکی تنوع درون جمعیتی بود. از طرفی هفت صفت مورفولوژیک نیز اندازه¬گیری گردید. تجزیه واریانس در قالب طرح کاملاً تصادفی تفاوت ژنوتیپ ها را از لحاظ شش صفت را معنی دار نشان داد و آزمون دانکن جمعیت¬ها را در دسته¬های متفاوتی قرار داد.