جایگاه ارزش ها در نگاه نیچه نقدی بر دیدگاه اخلاقی نیچه

ارزش و ارزش گذاری رویه ای عمیق در مناسبات انسان با جهان خویش است. کل تاریخ بشری چنان به حنای ارزشی رنگین شده که هر کنش و واکنش احساسی از جانب آدمی بدون تأثر از آن محال شده است. ارزش ها نه تنها یکی از عوامل شکل دهی به عادات و اخلاق بشری اند، بلکه در جوامع پیچیده ی امروزین تفهیم و تفاهم منظم در بین اعضا بدون این ویژگی غیرممکن شده است. حوزه ی بحث از ارزش ها در تمام علوم انسانی خصوصاً در فلسفه از اهمیت بسزایی برخوردار است. ارزش و ارزشداوری هسته ی چالشی و میدان زورآزمایی و نظریه پردازی فلاسفه خصوصاً فلاسفه اخلاق است. از میان فلاسفه اخلاق آن که بیش از همه در حوزه فرا اخلاق به دنبال مفاهیم ارزش و معنا در زندگی و فلسفه بوده است نیچه می باشد. وی که فیلسوف اگزیستانسیالیستی و نیای پست مدرن است به مانند دیگر فلاسفه وجودی شدیداً به عقل گرایی انتزاعی بی اعتقاد بود. از منظر وی حیات و زندگی به مثابه وضعیتی فیزیکی است که موجود زنده به مانند شرکت کننده نه تماشاگر در آن نمودار می شود. تعریف ارزش برای نیچه منفصل از تعریف موجود نیست زیرا زمانی که نیچه به تعریف ارزش و موجود می پردازد هر دو تعریف را در نظریه ی اراده ی معطوف به قدرت ترکیب می نماید. از نگاه وی موجود و زندگی از رهگذر ارزش داوری و اراده ی معطوف به قدرت است که معنا می یابند. زندگی از منظر وی یگانه ارزش و تنها منشأ ارزش ها است که باید اصل حیات و ارزش گذاری از بطن آن استخراج شود. نیچه روش تبارشناسی را به عنوان معیار سنجش ارزش خاستگاه و خاستگاه ارزش ها به کار می گیرد. وی در این روش برای بازبینی ارزش ها رو به بیرون داشته و خاستگاه ارزش ها را در تاریخ بشر و زبان وی جستجو می نماید . از منظر وی اخلاق و ارزش همیشه دارای رویه ای متکثر بوده است؛ زیرا اولاً از بدو تشکیل جامعه بشری همواره دوگونه اخلاق فروتباری و والاتباری در جامعه حکم فرما بوده است و ثانیاً ساحت نیازهای مادی و روانی متفاوت افراد و روش مفهوم پردازی متفاوت آن ها مهر تأییدی بر این دیدگاه بوده است. نیچه به مانند پست مدرن ها کثرت باوری را طریقه درست فلسفیدن می دانست، زیرا به زعم وی اولاً حقیقت مطلق در مفاهیم و شناخت مفهومی وجود نداشت و ثانیاً وی اخلاق پردازی های مطلقی را که رویدادها را ذیل مدل هایی قرار می دادند که فقط می بایست با آن انطباق داشته باشند به شدت مورد نقد قرار می داد. با توجه به همین رویکرد می توان وی را یک فیلسوف ضد عینیت گرا در باب اخلاق و ارزش ها معرفی کرد.