تدوین راهنمای طراحی فضاهای شهری در مرکز شهرهای جدید با الهام از اصول طراحی شهرهای کهن خراسان (نمونه موردی: شهر جدید گلبهار)

شهرها، فضاهای شهری و آثار برجسته ای در طول تاریخ پرفراز و نشیب ایران و دوره های تاریخی مختلف شکل گرفته اند که برخی از آن ها تا کنون حفظ شده اند. بسیاری از این شهرهای تاریخی بیان کننده ی گنجینه ای از اصول و قواعد طراحی شهری می باشند. طراحی در توسعه های جدید شهری اعم از بخش های قدیمی و یا شهرهای جدید باید با توجه به اصول شکل گیری شهرهای تاریخی، فضاهای شهر ایرانی باشد. هم چنین فهم درست تجربیات گذشته و اندیشه های جهانی در هویت بخشی به شهرهای جدید موثر است. خراسان نیز دوره های متعددی از نمود شهرسازی و معماری داشته و در آن شهرهای مهمی شکل گرفته است. شهرهایی با آموزه های بسیاری در طراحی شهری آن ها که از گذشته به ارث رسیده اند. بنابراین در توسعه های جدید شهری در خراسان می توان با بهره گیری از اصول طراحی شهری استخراج شده از فضاهای کهن و تاریخی به آن ها هویت خاص بخشید. پژوهش حاضر با هدف استخراج اصول طراحی شهری از مطالعه شهرهای کهن و تاریخی خراسان و بازآموزی از آن ها صورت گرفته است تا بتوان به تدوین راهنمای طراحی فضاهای شهری در مرکز شهرهای جدید آن منطقه پرداخته شود. در ابتدا ادبیات موضوع و چند نمونه از تجارب جهانی در زمینه بازآموزی از فضاهای کهن شهری بیان شده است. سپس مرکز پنج شهر کهن و تاریخی در خراسان رضوی (مشهد، نیشابور، سبزوار، کاشمر و تربت حیدریه) و مهم ترین فضاهای شهری واقع در مراکز معرفی و تحلیل شده است تا برخی از قواعد طراحی شهری آن ها استخراج شوند. روش تحقیق تاریخی، اسنادی و هم چنین توصیفی- تحلیلی می باشد. در گام بعدی به مطالعه نمونه موردی شهر جدید گلبهار پرداخته و فضاهای شهری مرکز شهر تحلیل شده است. سپس راهنمای طراحی فضاهای شهری در قالب پنج لایه فرم شهری (استخوان بندی، دسترسی، کاربری و فعالیت، کالبدی و منظر شهری) ارائه شده است. سپس میدان شهر مرکزی به عنوان اصلی ترین فضای شهری در حوزه مرکزی و عرصه بروز تعاملات اجتماعی با بهره گیری از اصول مستخرج طراحی شده است.