ریزریخت شناسی جنس افرا در ایران

جنس افرا (acer) از تیره aceraceae می¬باشد که از دیدگاه اکولوژی دارای ارزش فراوانی بوده و سطوح وسیعی را در جنگل¬های شمال می¬پوشاند. در این پژوهش برای اولین بار در ایران، ریزریخت شناسی صفات برگ (کرک و روزنه)، دانه گرده (شامل شکل دانه گرده و تزیینات آن) و میوه 9 گونه و یک زیرگونه افرا شامل پلت ( acer.velutinum subps velutinum)، کرب (a.campestre)، شیردار (a.cappadocicum)، چناری (a.platanoides)، هیرکانی (a.hyrcanum)، مازندرانی (a.mazandaranicum)، کرکو (a.monsspesulanum)، زینتی (a.negundo)، سرخ (a.palmatum) ابلق (a.negundo subsp variegatum) ارزیابی شده است. پس از نمونه¬گیری از پایه¬های طبیعی، آماده سازی نمونه¬های برگ، گرده، میوه انجام شد و سپس با کمک میکروسکوپ نوری و الکترونی مورد مطالعه قرار گرفتند. در مجموع 3 نوع کرک، 5 تیپ روزنه؛ 4نوع شکل گرده، 4نوع الگوی تزییناتی گرده، 4 نوع شکل آندوکارپ میوه، 8 نوع الگوی تزییناتی سطح آندوکارپ در گونه¬های مورد مطالعه شناسایی شد. در فاز دوم پژوهش با بررسی صفات کمی و با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه آنوا و تجزیه خوشه¬ای تنوع بین گونه¬ای زیادی مشاهده شد. در تجزیه به مولفه¬های اصلی، زاویه بال بذر تا خط افق، عرض بال بذر، ابعاد اندوکارپ، فاصله دو شیار گرده از یکدیگر، طول قطر استوایی دانه گرده، محیط روزنه و مساحت روزنه صفات مهم برای تفکیک گونه¬های موجود تشخیص داده شد. برای تست صحت کار از آنالیز تشخیص استفاده شد که درستی کار را به اثبات رساند. در ادامه این فاز از پژوهش، برای بررسی میزان تاثیرپذیری صفات از محیط، از پلاستیستی استفاده¬شد که تقریبا همان صفاتی که صفات تفکیکی شناخته شده بودند در این آنالیز نیز به عنوان صفاتی که بیشتر تحت تاثیر ژنتیک گونه هستند به شمار رفت. در انتها ارزش تاکسونومی صفات مورد بررسی در این جنس تایید شد.