بررسی قابلیت بیش تجمع دهندگی مس و افزایش آن در گیاه رزماری (rosmarinus officinalis) تحت اثر متقابل تیمارهای ویتامینی تیامین (b1) و هورمونی ایندول بوتیریک اسید (iba)

مس یک ریز مغذی ضروری برای گیاهان است، در حالیکه غلظت¬های زیاد آن به شدت باعث سمیت می¬شود و در گیاهان تولید گونه¬های واکنشگر اکسیژن می¬کند. اکسین (iba) هورمون گیاهی است که در غلظت کم رشد گیاه را تنظیم می¬کند اما غلظتهای زیاد آن باعث ایجاد ریشه نابجا در قلمه¬ها می-شود، تیامین یکی از ویتامین¬هایی است که در گیاهان بخصوص در پاسخ به تنش¬ها ساخته می¬شود. در این پژوهش، اثرات متقابل تیامین(0، 50 و 300 میکرومولار) و سولفات مس (300،50،0میکرومولار) و اکسین (0 و 300میکرومولار) بر رشد، برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در قلمه¬های رزماری در محیط کشت هیدروپونیک مورد مطالعه قرار گرفت. در گیاهان تیمار شده با مس به تنهایی و توام با اکسین طول ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، رنگیزه¬های برگ در مقایسه با گیاهان شاهد کاهش یافت. افزایش مس روی طول اندام هوایی و تعداد گره¬ها تاثیری نداشت، کاربرد تیامین به تنهایی باعث افزایش طول ریشه، وزن تر وخشک اندام هوایی و ریشه، رنگیزه¬های برگ نسبت به گیاهانی که فقط تحت تیمار مس و اکسین بودند گردید. همچنین تنش مس و تیمار اکسین، مقدار mda،h2o2 ، نشت یونی و پرولین را در برگ این گیاهان افزایش داد در حالیکه کاربرد تیامین باعث تخفیف خسارات ناشی از مس و کاهش این پارامترها گردید. تنش مس و تیمار اکسین در مقدار قند گیاهان رزماری تغییری ایجاد نکرد اما کاربرد تیامین به تنهایی باعث افزایش قندها در این گیاهان شد. تنش مس باعث کاهش مقدار پروتئین¬ها شد در حالیکه تیمار اکسین 300 میکرومولار به تنهایی تغییری در مقدار پروتئین¬ها ایجاد نکرد ،کاربرد تیامین 50 میکرومولار باعث افزایش مقدار پروتئین در تیمارهای تنش مس و اکسین 300 میکرومولار شد. تیمار با تیامین در غلظت¬های 50 و بخصوص غلظت 300 میکرومولار باعث افزایش آنتی اکسیدان¬های غیرآنزیمی (آنتوسیانین¬ها و فلاونوئیدها) در برگ گیاهان تحت تنش مس و تیمار اکسین شد. همچنین تیامین فعالیت آنزیم¬های آنتی اکسیدان را در این گیاهان افزایش داد در حالیکه فعالیت apx و gpx کاهش پیدا کرد. افزایش cat و آنتی¬اکسیدان¬های غیرآنزیمی نشان دهنده نقش دفاعی این ترکیبات در کاهش ros می¬باشد. در این پژوهش افزایش غلظت مس باعث افزایش تجمع مس در ریشه تا حدود 300 برابر و تجمع بسیار کمتر آن در اندام هوایی گردید. به طور کلی کاربرد تیامین 300 میکرومولار از طریق ممانعت از جذب و انتقال مس، موجب بهبود رشد، تغذیه و فعالیت آنزیم¬های آنتی¬اکسیدان و سایر مواد اکسیدانی در گیاهان رزماری گردید.