بررسی مقایسه ای نمادهای حماسی شاهنامه و نمادهای حماسی آثار سعدی و حافظ

شاهنامه فردوسی مهم ترین اثر حماسی در ادبیات فارسی است. فردوسی با سرودن این اثر، نه تنها فرهنگ و ادب ایران باستان را در قالب حماسه زنده کرد و آن را برای همیشه جاودان ساخت، بلکه برای دیگر شاعران زبان و ادب فارسی، منبعی غنی فراهم آورد تا برای ابلاغ مفاهیم برجست? مورد نظر خویش، از عناصر حماسی و اساطیری شاهنامه بهره مند شوند. شاهنامه بر آثار پس از خود از جنبه های مختلف تأثیرگذار بوده است. امروزه درباره تأثیرگذاری شاهنامه بر آثار فارسی، تحقیقات بسیاری صورت گرفته است، از جمله در حوزه تأثیرگذاری نمادهای حماسی شاهنامه بر آثار سعدی و حافظ. نگارنده در این رساله، بر آن است تا این تأثیرگذاری را در حوزه نماد و در قالب تقسیم بندی جدیدی ارائه کند و مقصود این دو شاعر بلنداندیش ادب فارسی را از به کارگیری این نمادها بیان دارد. علاوه بر این، مقایسه ای میان آثار این دو شاعر از لحاظ نحوه و میزان به کارگیری نمادها، جایگاه به کارگیری نمادها و مفهوم برآمده از آن ها، صورت دهد. وی پس از مقدمه و ذکر کلیات، به بررسی مفهوم نماد و رمز می پردازد و پس از آن، تعاریف این دو اصطلاح را در حوزه بیان، عرفان و روان شناسی ذکر می کند. از آنجایی که سعدی و حافظ توانسته اند از عناصر و نمادهای اساطیری برای بیان پاره ای از مفاهیم و حقایق عرفانی استفاده کنند، نگارنده بخشی را به مبحث «پیوند حماسه و عرفان» اختصاص داده است. این بخش، شامل عناوینی چون، رابطه حماسه و عرفان، سابقه حماسه عرفانی، دیدگاه صاحب نظران درباره این مقوله و رمزگشایی عرفانی از نمادهای حماسی است. نگارنده در دو فصل آخر، ضمن تقسیم بندی انواع نمادها به دو دسته کلی انسانی و غیرانسانی و سپس تقسیم آن ها به دسته های جزئی تر، ابیاتی از آثار سعدی و حافظ می آورد که شامل این نمادهای حماسی هستند. سپس درباره نحوه استفاده این دو شاعر بزرگ از این نمادها در آثار تعلیمی و عارفانه و عاشقانه خویش مباحثی را مطرح می کند.