بررسی عوامل موثر بر جمع آوری مستندات با هدف بهبود فرایند بررسی سوانح دریایی در ایران (موردکاوی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر)

خسارات گسترده جانی و مالی متاثر از سوانح در صنعت دریانوردی باعث گردیده تا مقوله چگونگی پیشگیری سوانح از طریق بررسی آنها بعنوان چالشی مهم مورد توجه فراوان قرار گیرد. بررسی دقیق و بموقع سوانح می-تواند منجر به شناخت علل وقوع آن گردیده و باعث بهبود استانداردها و ایمنی در این صنعت شود. در ایران سازمان بنادر و دریانوردی بعنوان مرجع دریایی کشور، بررسی سوانح دریایی را تحت پوشش قرار داده و طی اقداماتی موثر به این مقوله اهتمام ورزیده است. متاسفانه با وجود این تلاش¬ها، کماکان شاهد تکرار سوانحی هستیم که نتیجه بررسی¬هایی غیر موثر حوادث قبلی مشابه می¬باشد. بررسی سوانح با فرآیند کلیدی جمع-آوری مستندات و داده¬ها آغاز می¬شود. در صورت عدم جمع آوری مستندات لازم، ریشه یابی صحیح حوادث امکان پذیر نخواهد بود. بر اساس شواهد، فرآیند جمع آوری مستندات در بررسی¬های سوانح دریایی کشور دارای مشکلات عدیده نظارتی، مدیریتی، و سازمانی می¬باشد. استان بوشهر به واسطه مرزی طولانی با منطقه حساس و پرحادثه خلیج فارس و داشتن تنوع عملیاتی و تاسیساتی در آب¬های مجاور خود، سوانح متعدد و پیچیده ای را تجربه نموده است. از جانب دیگر این تنوع و گستردگی باعث ایجاد مشکلاتی اساسی در بررسی سوانح خصوصا در زمینه دسترسی به مستندات شده است. این تحقیق با هدف بهبود بررسی¬های سوانح دریایی و با استفاده از روش ترکیبی بصورت کیفی و کمی، عوامل موثر بر فرآیند جمع آوری مستندات را ریشه¬یابی و راهکارهای لازم را ارائه نموده است. ابتدا با استفاده از روش کیفی، مشکلات بازرسی¬های سوانح بسیار مهم در آب¬ های استان بوشهر مورد شناسایی قرار گرفته و سپس با تعمیم بررسی¬ها از طریق مصاحبه با بازرسان سوانح دریایی کل کشور، وضعیت و مشکلات موجود مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. در ادامه با استفاده از روش کمی و از طریق پرسشنامه، عوامل تاثیر گذار در فرایند بررسی سوانح دریایی و نیز وضعیت فعلی کشور در این زمینه شناسایی و مشخص گردیده و با مقایسه نتایج آن با تحلیل¬های انجام شده در روش کیفی، نتایج و راهکار¬هایی برای بهبود سیستم ارائه شده¬ است. نتایج این تحقیق نشان می¬دهد که بسیاری از عوامل شناسایی شده ریشه در عدم وجود رویه اجرائی صحیح و محدودیت قدرت قانونی بازرسان داشته و نیازمند اقداماتی موثر در این زمینه می¬باشد. عدم دانش، مهارت و تجربه کافی بازرسان نیز از عوامل تاثیر¬گذار دیگر است که تنظیم برنامه¬ای مدون در زمینه آموزش را یاد آوری می¬نماید.