طلاق قضایی از دیدگاه فقهای اهل سنت

چکیده طلاق در لغت به معنی باز شدن و در اصطلاح فقهاء به معنی باز شدن و از بین رفتن عقد صحیح نکاح با الفاظ مخصوص طلاق است. طلاق از جمله مهمترین مسائل اجتماعی است که در تاریخ بشریت و در طول زمانهای گذشته موردتوجه انسانها بوده تا جایی که در نظر بعضی از ملت های قدیم مانند مصریان، ایرانیان، رومیان و هندیان، عملی مشروع تلقی شده است. با ظهور دین اسلام این موضوع موردتوجه خاص قرآن و سنت پیامبر (ص) قرار گرفت و فقها و علمای اسلامی نیز در راستای قرآن و سنت در طول زمان به این مهم پرداخته و بابی را در کتابهای خود تحت عنوان طلاق بازکرده اند. دین اسلام طلاق را حق زوج و از اختیارات او قرار داده به طوری که هر وقت اراده کند می تواند همسر خود را طلاق دهد. پیامبر اسلام (ص) می فرماید: «إنَّمَا الطَّلَاقُ لِمَنْ اخذ بالسَّاقِ» (طلاق حق مرد است). ولی بهره مندی زوج از این حق به این معنا نیست که زوجه در موضوع طلاق، هیچ گونه اختیاری ندارد، بلکه او نیز در مواردی مانند سوء معاشرت، اعسار از پرداخت یا ترک نفقه، اعسار از پرداخت مهریه، حبس، غیبت و مفقودالاثر بودن زوج و همچنین عیوب و امراضی مانند جذام، برص، جنون، جب (قطع آلت تناسلی)، عنه (ناتوانی جنسی)، ایدز، اعتیاد به مواد مخدر و غیره که به نحوی حقوق مادی و معنوی زوجه در مخاطره قرارگرفته و درنتیجه از ناحیه زوج، متضرر و در عسر و حرج واقع گردیده و زوج از درخواست تفریق او امتناع ورزد، می تواند با مراجعه به حاکم شرع یا قاضی و اثبات ادعای خود، نسبت به تفریق و جدایی خود از زوج مبادرت نماید. فقهای اسلام ازاین گونه تفریقها به طلاق قضایی (موضوع تحقیق) یا فسخ قضایی تعبیر کرده اند. زیرا دیدگاه فقهای مذاهب اهل سنت (حنفیه، مالکیه، شافعیه و حنابله) نسبت به عللی که موجبات تفریق قضایی را فراهم می کنند، مختلف است به گونه ای که یک علت خاص از دیدگاه بعضی از مذاهب، از مصادیق طلاق و از دیدگاه دیگری از اسباب فسخ تلقی شده است. در این تحقیق سعی شده است، ضمن بیان تک تک مصادیق فسخ و طلاق، دیدگاه هر مذهب همراه با ذکر دلایل و مستندات آنها در خصوص آن علت تبیین شود.بیان کیفیت و مراحل تحقق این گونه تفریق ها و نوع بائنه یا رجعی بودن آنها نیز از اهداف این تحقیق می باشد. روش تحقیق در این پایان نامه تحلیلی، توصیفی از نوع کیفی و با استفاده از کتب معتبر و منابع فقهی مذاهب اهل سنت انجام می گیرد. در راستای رسیدن به هدف موردنظر ابتدا مطالب مرتبط با موضوع از قران و سنت و منابع معتبر فقهی فیش برداری و سپس در یک فرآینده منطقی آرای موجود در هر مسئله تبیین شده است.