برآورد تنوع گونه های درختان در توده های جنگلی قطعه بررسی دائمی طرح جنگلداری دکتر بهرام نیا

تنوع زیستی گیاهی عبارت است از گوناگونی گونه های گیاهی، تنوع ساختاری، الگوی پراکنش و فراوانی گیاهان که به عنوان شاخصی جهت استفاده در برنامه های مدیریت جنگل بکار گرفته می شود. اهداف این تحقیق شامل محاسبه و مقایسه تنوع گونه ای درختان در تیپ¬ها، اشکوب ها و طبقات قطری مختلف با استفاده از شاخص های تنوع زیستی (غنا، یکنواختی و ناهمگنی) است. بخشی از پارسل 32 جنگل آموزشی پژوهشی شصت کلاته گرگان به مساحت 16 هکتار با ابعاد (400×400 متر) جهت اجرای طرح تحقیقی انتخاب شد. برای ایجاد سهولت در برداشت اطلاعات، سطح 16 هکتاری یاد شده به 64 قطعه نمونه 2500 متر مربعی (50×50 متر) تقسیم شد. در برداشت اطلاعات، کلیه درختان با قطر بالای 5/7 سانتی متر از نظر گونه، قطر، ارتفاع، ارتفاع شروع تاج ثبت گردید. سپس تنوع گونه های درختی در تیپ¬های متفاوت (شامل سه تیپ راش-افرا، راش- توسکا و راش)، طبقات قطری (شامل چهار طبقه قطری کمتر از 30، 50-30، 70-50 و بزرگتر از 70 سانتی¬متر) و طبقات ارتفاعی (شامل سه طبقه ارتفاعی کمتر از 10، 20-10 و بزرگتر از 20 متر) در مناطق مورد مطالعه با استفاده از شاخص های غنا، ناهمگنی و یکنواختی محاسبه گردید. جهت تفکیک تیپ¬ها از آنالیز دوطرفه گونه های شاخصtwinspan استفاده شد. شاخص¬های تنوع گونه ای و یکنواختی با استفاده از نرم افزار ecological methodology محاسبه شد. برای بررسی همگن بودن واریانس داده¬ها آزمون لون، برای مقایسه میانگین ها از آزمون تجزیه واریانس یک طرفه anova و مقایسه های چندگانه نیز با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که در مقایسة میان تیپ¬های موجود، کلیة شاخص¬های ناهمگنی در دو تیپ راش- افرا و راش- توسکا دارای بیشترین مقادیر و در تیپ راش دارای کمترین مقدار می¬باشند. در مقایسه اشکوب¬ها از نظر شاخص¬های ناهمگنی تمامی شاخص¬ها در اشکوب دوم بیشترین و در اشکوب سوم کمترین مقدار ناهمگنی و غنا را نشان دادند. همچنین نتایج حاصل از مقایسه شاخص¬های ناهمگنی و یکنواختی در طبقات قطری 5 سانتی¬متری نشان داد که شاخص غنا در طبقة قطری کمتر از 30 سانتی¬متر بیشترین میزان را داراست. بررسی همبستگی بین شاخص¬های ناهمگنی گونه¬ای و یکنواختی با پارامترهای کمی در اشکوب¬های سه گانه نشان داد که شاخص غنا در اشکوب¬های پایینی و میانی، با میانگین ارتفاع در اشکوب پایینی همبستگی معنادار داشته است بررسی همبستگی بین شاخص¬های ناهمگنی و یکنواختی با پارامترهای کمی در طبقه قطری کوچکتر از 30 سانتی¬متر نشان داد که شاخص¬های شانون-وینر، تعداد گونه¬های همسان و هیل با میانگین قطر همبستگی معنادار و مثبت دارد. در طبقه قطری 50-30 سانتی¬متر شاخص¬های کامارگو، یکنواختی سیمپسون و اسمیت- ویلسون با میانگین ارتفاع همبستگی معنادار و منفی مشاهده شد. در طبقه قطری بزرگر از 70 سانتی¬متر شاخص¬های غنا، سیمپسون، شانون-وینر، تعداد گونه¬های همسان و هیل با میانگین ارتفاع همبستگی معنی¬دار و منفی داشته و همچنین شاخص¬های غنا، سیمپسون، شانون-وینر و تعداد گونه¬های همسان با حجم همبستگی معنی¬دار و منفی داشته است.